Güncel Meselelerin Kavâid-i Fıkhiyye İle Temellendirilmesinin Fıkhî Değeri Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

Fıkhî kaideler birçok münferit meseleye uygulanabilecek normatif yargı-lar içeren veya hüküm istinbatı için temel oluşturabilecek önermelerdir. Onlar fıkıh ilminin temel ilkeleri olarak kabul görmüş ve çoğunlukla sonraki fukahanın erken dönem kaynaklarını tümevarımsal bir okumaya tabi tutmasının neticesinde elde edilmişlerdir. Son birkaç on yılda fıkhî kaideler hakkında yapılan araştırmalar kayda değer derecede artış göstermiştir. Fıkhî kaideler son dönemde üretilen ilgili çalışmalara ve özellikle bazı güncel fetvalara bakıldığında çağdaş fıkhî söylem içinde normatif açıdan işlevsel bir konuma sahip oldukları görülecektir. Onlara tikel meselelere yönelik hüküm ve kararlara temel teşkil eden deliller olarak referansta bulunulması az karşılanan bir durum değildir. Peki fıkhî kaidelere günümüzde yüklenilen anlamlar nelerdir ve bunlar, onların elde edildiği klasik dönemdeki üretim ve kullanım amacına ne kadar uygun düşmektedir? Bu bağlamda kaidelerin fıkhî açıdan müstakil delil olarak kullanılması mümkün müdür? Bu makalenin amacı güncel meselelere verilen bazı fetva ve kararlar örnekliğinde fıkhî kaidelere yüklenen normatif anlamları ortaya koyduktan sonra, bu kullanım amaçlarının klasik fıkıh anlayışına ne derece uygun düştüğünü tartışmaktır. Ayrıca fıkhî alanla ilgili güncel sorunlara çözüm üretme konusunda ne derece katkı sağlayabileceğini değerlendirmek de bu çalışmanın diğer bir hedefidir.