Galler Prensi Edward ın (VII. Edward) İstanbul Ziyaretleri

Abstract

1853-1856 Kırım Savaşı ve 1856 Paris Antlaşması ile başlayan süreçte Avrupa devletleri ile ittifaklar kuran ve kendisi de artık bir Avrupa devleti olarak kabul edilen Osmanlı İmparatorluğu’nun dostluğunu pekiştirdiği ülkelerden biri de Büyük Britanya olmuştu. Kolonileri üzerinde büyük bir tehlike olarak gördükleri Ruslara karşı Osmanlı ile ilişkilerini geliştirmeye önem veren İngiliz Kraliçesi Victoria’nın oğlu ve veliahdı Galler Prensi Edward, 1860’lı yılların başında ve sonunda iki kez İstanbul’u ziyaret etti. 1862 yılındaki ilk ziyareti gayri resmi statüde olan prens, 1869’da Süveyş kanalının açılışı vesilesi ile ikinci kez Doğu seyahatine çıkmış ve ilkinden farklı olarak bu sefer İstanbul’a eşi prenses Alexandra ile resmi bir ziyarette bulunmuştu. Sultan Abdülaziz’in 1867 yılındaki Avrupa Seyahati sırasında ikili ilişkileri oldukça gelişen Edward ve Osmanlı padişahı, 1869’daki ziyarette hem kendi ilişkilerini hem de iki devlet arasındaki ilişkileri en üst seviyelere getirmişlerdi. Edward’ın ikinci ziyareti oldukça görkemli bir şekilde başlayıp bitmişti. Konu ile ilgili yayınlarda tevkî‘lerin “dua cümlesi” olduğu söylenmekle yetinildiği ve bunların mahiyetinin tahlil edilmediği görülmektedir. Makalede bu ibarelerin duadan mı ibaret olduğu veya böyle tavsif etmenin yeterli olup olmadığı, daha da önemlisi sultanlar ve bu belgelerin muhatapları için bunların ne ifade etmiş olabileceği, hangi düşünceyle yazılmış olabileceği sorgulanmıştır. Resmî belgelerdeki bu ibarelere genel diplomatik ilminde davet (invocatio), Osmanlı diplomatikasında ise tahmîd ve temcîd adı verilmektedir. Bu vesile ile bu adlandırmaların isabetlilik nisbeti de değerlendirilmiştir