Francuski paradoks (1992-2022) – trzy dekady badań nad kardioprotekcyjnymi właściwościami wina gronowego

Abstract

30 lat temu epidemiolog francuski Serge Renaud wraz ze swoim współpracownikiem Michelem de Lorgerilem opublikowali w „The Lancet” artykuł fundujący nauce postulat „francuskiego paradoksu”. Mniejszą umieralność Francuzów z powodu arteriosklerozy naczyń wieńcowych (CHD) w stosunku do Brytyjczyków i Amerykanów przy podobnych wartościach czynników ryzyka CHD, przypisali zwiększonej i regularnej konsumpcji wina gronowego. Uruchomiony założycielską publikacją proces badań naukowych, mających na celu potwierdzenie lub obalenie zaskakującej hipotezy, doprowadził do dynamicznego rozwoju wiedzy na temat biologicznych właściwości wina gronowego i jego składników. Wśród nich największe zainteresowanie przypisano frakcji polifenolowej mieszczącej się w grupie mikroskładników wina. Dla wytypowanych polifenoli (m.in. rezweratrol, kwercetyna, (+)-katechina) wykazano korzystne działanie w obrębie równowagi wazodylatacyjnej śródbłonka naczyń, metabolizmu lipidów i układu krzepnięcia. Mimo tysięcy eksperymentów epidemiologicznych i laboratoryjnych do dziś nie udało się przesądzić o trafności postawionej hipotezy w zakresie umiarkowanej konsumpcji wina (20-30 g alkoholu/dzień). Wartością samą w sobie „francuskiego paradoksu” jest inspirowanie już dwóch pokoleń badaczy do wyjaśnienia obserwacji, poszerzające wiedzę m.in. w obszarze wpływu na zdrowie naturalnych składników diety. W pracy zaprezentowano rys historyczny okoliczności ogłoszenia „francuskiego paradoksu” oraz przedstawiono ewolucję poglądów naukowych na kontrowersyjną hipotezę. Podano również główne zarzuty sformułowane przeciwko wyjaśnieniu wskazującemu na wino gronowe jako przyczynę paradoksalnej obserwacji. Obejmują one m.in. twierdzenie, że autorzy hipotezy nie uwzględnili przewlekłego charakteru CHD i umieralność korelowali z bieżącymi wartościami czynników ryzyka zamiast z danymi z przeszłości. Część artykułu poświęcono omówieniu aktualnego stanu wiedzy oraz perspektyw dalszych badań i ewentualnemu wykorzystaniu wyników w obszarze zdrowia publicznego i farmacji.