Çeviri Sosyolojisi Işığında Türkçeden Fransızcaya ve İngilizceye Çeviri (1999-2008): Bir Ön Araştırma

Abstract

Edebiyat ve çevirinin kesişimi, kültürel alışverişin, dilsel nüansların ve toplumsal yansımaların bir araya geldiği dinamik bir alan olarak hizmet eder. Bu alanda, edebi eserlerin bir dilden diğerine çevirileri yalnızca kültürlerarası etkileşimi mümkün kılmaz, aynı zamanda ilgili toplumların sosyo-kültürel dinamiklerine dair iç görüler de sunar. Bu bakış açısından yola çıkan ve disiplinlerarası bir alan olan alan çeviri sosyolojisi, çevirinin çeşitli sosyal, kültürel, politik ve ekonomik faktörlerden nasıl etkilendiğini ve tersine, toplumsal yapılandırmaları ve etkileşimleri nasıl etkilediğini ve/veya yansıttığını araştırır. Bu çalışmada, çeviri sosyolojisi ışığında, öncelikle 1999-2008 yılları arasında Türkçeden Fransızcaya ve İngilizceye çevrilen eserlerin bibliyografyası derlenmiştir. Çalışmanın temel amacı, çevirileri sistematik olarak bir araya getirip kategorize ederek, Frankofon ve Anglofon dünyalarda Türkçe eserlerin çevrilmesi ve temsil edilmesindeki eğilimleri ortaya çıkarmaktır. Ayrıca, karşılaştırmalı bir bakış açısı benimseyerek, kültürel, dilsel ve sosyo-politik faktörlerin farklı dilsel ve kültürel bağlamlarda Türk edebiyatı eserlerinin seçimini ve bu seçimlerin Fransa ve İngiltere’de nasıl benzerlikler ve farklılıklar gösterdiğine ışık tutmak istiyoruz. Bu araştırma, çeviribilim, karşılaştırmalı edebiyat ve kültür sosyolojisi alanlarında süregelen tartışmalara katkı sağlayacak. Fakat genel trendleri ortaya koymayı hedefleyen bu çalışmanın genişletilmesi ve daha bütüncül bir inceleme için, bu makaleye konu olan veriler daha detaylı ele alınarak, çeviri eserlerin erek sistemlerde ne oranda okunduğu, nasıl algılandıkları ve inşa edilen algıların kimlik politikalarını ne yönde etkilediği de gelecekte analiz edilmelidir.