Evaluation of Turkish Language and Literature Textbooks in Terms of Critical Thinking

Abstract

Bu araştırmanın amacı, 2018 öğretim programına göre hazırlanan Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki okuma metinlerini ve metinlerle ilgili soruları eleştirel düşünme açısından değerlendirmektir. Göstergebilim yönteminde desenlesen araştırmanın veri kaynağını, MEB tarafından 2019 yılından itibaren beş yıl ders kitabı olarak belirlenen 9, 10, 11 ve 12. sınıf Türk Dili ve Edebiyatı ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, nitel araştırma veri toplama yöntemlerinden biri olan doküman analiziyle elde edilmiştir. Toplanan veriler ise tematik ve betimsel analiz teknikleriyle çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metin ve soruların belirlenme aşamasında eleştirel düşünmenin geliştirilmesine yönelik bir planlama yapılmadığı tespit edilmiştir. Sınıf seviyeleri ve ünitelere göre incelendiğinde ise 9. ve 10. sınıf ders kitaplarının, geliştirici metinleri ve derinlemesine anlama sorularını çok az sayıda içerdiği görülmüştür. Dolayısıyla derse temel oluşturdukları için ayrı bir öneme sahip olan 9. ve 10. sınıf ders kitaplarındaki metin ve soruların eleştirel düşünmeyi geliştirmede yetersiz oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşın 11. ve 12. sınıf ders kitaplarında yer alan soru ve metinlerin eleştirel düşünme açısından yeterli olduğu belirlenmiştir. Fakat eleştirel düşünme açısından aşamalı bir planlama yapılmadığı için 9. ve 10. sınıf ders kitaplarının yetersizliği, sonraki kitapların yeterliliğini de işlevsizleştirmektedir. Ayrıca istisnalar olsa da geliştirici metin ile derinlemesine soru arasında pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Geliştirici metinlerin olduğu ünitelerde derinlemesine soruların, etkisiz ve engelleyici metinlerin olduğu ünitelerde ise içeriği anlama sorularının çoğunlukta olduğu görülmüştür.