Deprem yaşayan bireylerde travma sonrası stres bozukluğu ile yaşam anlamı arasındaki ilişkide umut duygusunun aracı rolü

Abstract

Amaç: Araştırmada, deprem yaşayan bireylerde travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile yaşam anlamı arasındaki ilişkide umut duygusunun aracı rolü incelenmiştir. Yöntem: Araştırmanın örneklemi uygun örnekleme yöntemi ile seçilen 06 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’de gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depreme maruz kalmış 20-60 yaş aralığındaki 412 yetişkin (296 kadın, 116 erkek) katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmada veri toplama araçları olarak “Sosyo-demografik Bilgi Formu, DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi, Yaşamda Anlam Ölçeği ve Sürekli Umut Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular: Yaşamı ekonomik olarak olumsuz etkilenenlerin TSSB ve yaşamda anlam ölçeğinden, anlam arayışı alt ölçeği puanlarının, etkilenmeyenlere göre yüksek olduğu saptanmıştır. Enkaz altında kalanların TSSB puanlarının, kalmayanlara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Enkaz altında kalmayanların, kalanlara göre yaşamda anlam ölçeğinden, anlamın varlığı alt ölçeği puanlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Depremde evi yıkılanların ve ağır hasarlı olanların TSSB puanlarının az hasarlı ya da sağlam kalanlara göre yüksek olduğu görülmüştür. Evi sağlam ya da az hasarlı olanların yaşam anlamı ve umut puanlarının evi yıkılanlara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Sonuç: TSSB ile yaşam anlamı arasında ve umut duygusu arasında negatif yönde düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Yaşam anlamı ile umut duygusu arasında pozitif yönde orta ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. TSSB ile yaşam anlamı arasındaki ilişkide aracılık etkisine bakıldığında ise bu ilişkide umut duygusunun kısmi aracı etkisinin olduğu görülmüştür.