Budist Dönemde Hindistan’da Eğitim

Abstract

Eğitim tarihinde Hindistan’da en etkili iki din olan Brahmanizm ve Budizm’in çok büyük etkiye sahip olduğunu biliyoruz. Özellikle de kast sisteminin temelinde bulunan Brahmanizm, eğitim sistemini derinden etkilemiştir. Din adamı olan Brahmanlar, eğitimin asıl unsurları haline gelmişlerdir. Toplumsal tabakaların bulunduğu kast sistemi keskin kurallara dayanmaktadır. Brahmanlar kast sisteminin en üst tabakasını oluşturuyorlardı. Brahmanizm’in egemen olduğu yıllarda eğitimin amacı Brahma’ya ulaşmaktı ve bu uğurda erdemli olmak için çabalamak asıl uğraş kabul edilmekteydi. Hindistan’da kutsal metin kabul edilen Veda metinleri yalnızca Brahmanlar tarafından yorumlanır ve kimseye öğretilmezdi. MÖ. VI. yüzyılda Hindistan’ın kuzeydoğusunda, Brahmanizm’e karşı Budizm, doğmuştur. Siddhartha Gautama tarafından Budizm’in kurulmasıyla, Brahmanizm’e dayalı eğitim sisteminde büyük değişiklikler meydana gelmiştir. İnsanların eşit eğitim almasına olanak sağlayan Budizm, hiçbir canlıya zarar verilmemesi temel üzerine kurulmuştur. (Buda’nın ölümünden hemen sonra, dört kez toplantı yapan Budistler üç kez konsey toplamışlardır. Budizm, Seylan (Hinayana) ve Şimal (Mahayana) yani Küçük Araba ve Büyük Araba olmak üzere iki ana mezhebe ayrıldı.) Eski Hindistan’da verilen eğitimi, genelde “dinî eğitim” ve “normal eğitim” olarak iki başlık altında incelemek mümkündür. Hiç şüphesi ki dinî eğitim, normal eğitimden daha ön plandaydı. Buda, gezgin bir keşiş gibi gittiği yerlerde halka öğretisini anlattı. Gidemediği yerlere de müritlerini gönderdi. Her meslekten insanlar Budizm öğretisini kabul etmeye başladılar. Pek çok yerde, “Vihara” adı verilen manastırlar inşa ettiler. Bu manastırlar eğitim ve kültür merkezleri haline geldi. Buda, kendinden sonra öğretilerini ihtiva eden yazılı bir eser bırakmamıştır. Budistler, Buda’nın vaazlarının; dört yüz yıl kadar sözlü olarak nesilden nesle aktarıldığına ve daha sonra Pali-Kanon adlı bir kitapta toplandığına ve inanırlar. Kutsal metinleri, üç sepet anlamına gelen ve Pali dilinde yazılan “Tripitaka” veya “Tipitaka”nın öğretilmesi esas alınmıştır. Manastıra gelen öğrencilere “Tripitaka” öğretilmekteydi. Bu çalışmada; tarihte bir dönem Türk Devletlerini de etkisi altına alan Budizm’in Hint eğitim tarihindeki rolü ve eğitime nasıl katkılar sunduğu incelenecektir.