BİR SÛFÎ OTOBİYOGRAFİSİ: ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ’NİN (v.1013/1605[?]) er-RIHLETÜ’S-SENİYYE’Sİ

Abstract

16. asrın Halvetî şair ve yazarlarından Şâh Velî Ayıntâbî’nin seyr ü sülûk hikâyesini ve vasiyetini konu edinen er-Rıhletü’s-seniyye adlı bir eseri bulunmaktadır. er-Rıhletü’s-seniyye, müellifin altmış üç yaşında iken yazdığı, manevi olgunlaşmasında emekleri bulunan ailesi ve tarikat büyükleri ile olan münasebetlerini anlattığı bir eserdir. Çalışmamızda müellifin aile ve dergâh çevresindeki önemli şahıslara dair verdiği bilgilerden hareketle aslında kendi manevi serencamını anlattığı eserin otobiyografik özelliğinin öne çıkarılması hedeflenmiştir. Makalede, öncelikle asil bir aile geçmişi olan Şâh Velî ve eserleri hakkında bilgiler verilmiş; biyografik kaynaklarda müellife dair yer alan bilgilerin kritiği yapılmıştır. Makalenin birinci bölümünde er-Rıhletü’s-seniyye genel itibarıyla tanıtılmış ve eserin muhtevası özet olarak verilmiştir. İkinci bölümde ise eserin otobiyografik olarak incelemesi yapılmıştır. Bu bölümde müellifin seyr ü sülûk hikâyesi bağlamında anlattığı yedi kişi ayrı başlıklar hâlinde incelenmiştir. Müellifin tesirinde kaldığı yedi kişi dedesi, babası, annesi, kardeşi, hocası ve birbiri ardınca irşad görevine gelen iki mürşididir. Müellifin eserinde verdiği bilgiler ışığında irşad makamına kadar yükselmesinde kendisine destek olmuş bu kişilerin kimlikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Birinci ağızdan verilen bilgiler yanında tarihî ve biyografik kaynaklarda yer alan bilgilere başvurulmak suretiyle de müellifin tesirinde kaldığı söz konusu kişilere dair parçalı bilgiler bir araya getirilmiştir. er-Rıhletü’s-seniyye’nin son kısmında mürşit olacak kimsenin vasıfları ve kendisinden sonra yerine geçecek kimsenin seçimini ihtiva eden vasiyet yer almaktadır.