Bilimin Doğası Öğretimine Yönelik Etkinliklerin Uygulanması ve Değerlendirilmesi: Hayat Boyu Öğrenme Kapsamında Kapalı Cezaevi Örneği

Abstract

Doğrudan yansıtıcı yaklaşım yoluyla düzenlenen bilimin doğası eğitim etkinliklerinin örgün eğitim sürecindeki etkileri çeşitli çalışmalarla ortaya konmuştur. Ancak bugüne kadar hayat boyu öğrenme sürecindeki bireylere yönelik çalışmaların seyrekliği gözlemlenmiştir. Bu kapsamda bu araştırma fen öğretiminin önemi ve hedefi doğrultusunda, hayat boyu öğrenme sürecinde doğrudan yansıtıcı öğretim modeli yaklaşımı uygulamalarının bilimin doğasının öğretimi kapsamında etkinliğinin ve etkilerinin belirlemesini amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında Trabzon İli Ortahisar İlçesinde bulunan Ceza İnfaz Kurumundaki açık lisede okuyan yetişkin hükümlü ve tutuklulardan örneklem oluşturulmuş ve Küçük (2006) tarafından hazırlanan doğrudan yansıtıcı yaklaşım modeliyle oluşturulan etkinlikler örnekleme uygulanmıştır. Etkinlikler öncesi ve sonrası bilimin doğası görüşlerinin ve epistemolojik inanışların belirlenmesine dönük olarak ön ve son test yarı deneysel desen kullanılmış olup “Bilimin Doğası Hakkında Görüşler Ölçeği Formu” ve “Bilimsel Epistemolojik İnançlar Ölçeği Formu” ölçekleri katılımcılara uygulanmıştır. Araştırma sonucunda doğrudan yansıtıcı yaklaşımla hazırlanan eğitimlerin hayat boyu öğrenme sırasında bilim doğası eğitiminde bilim doğasının yedi temel unsurunun eğitiminde bilgi düzeyinde belirlenen hedef kazanımları sağladığı tespit edilmiştir. Bilimsel epistemolojik inançlar kapsamında ise alt boyutlar açısından anlamlı bir farklılık olmadığı, ancak öğrencilerin her öğretim etkinliği sonunda tuttuğu yansıtıcı yazılarda öğrencilerin motivasyon ve epistemolojik inanç kapsamında gelişim gösterdiği saptanmıştır. Bu saptamalar dâhilinde hayat boyu öğrenme ve örgün verilen eğitimlerde bilimin doğası öğretiminde doğrudan yansıtıcı model ile hazırlanan etkinliklere daha fazla yer verilmesi, bilişsel bir öğretim hedefi olarak bilimin doğası öğretimi amaçlanması önerilmiştir.