Azerbaycan’ı Zafere Götüren Büyük Taarruz: 44 Günlük Savaşın Anatomisi

Abstract

Kafkasya, yakın coğrafyamızda yer alan ve jeopolitik-jeostratejik, siyasi, tarihi ve sosyolojik yönüyle son derece önemli bir bölgedir. Sadece coğrafi anlamda değil sosyolojik yönüyle de bu bölgede gelişen olaylar güvenlik ve birçok nedenden dolayı Türkiye’yi de yakından etkilemektedir. Kafkasya’da yer alan devletler arasındaki ilişkiler, çevre ülkelerinin bölgeye yönelik politikaları ve uluslararası alanda yaşanan gelişmeler; bölge güvenliğini, istikrarı ve refahı ciddi şekilde etkileyebilmektedir. 19. yüzyılda Rusya tarafından işgal edilmiş bu bölgede 20. yüzyılın başlarında üç bağımsız cumhuriyet -Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan- ortaya çıkmışsa da 2-2,5 yıl varlıklarını devam ettirebilmiş bu cumhuriyetler yeniden Sovyet Rusya’sı tarafından işgal edilmişlerdir. Gerek bağımsızlık döneminde gerekse sonraki aşamalarda komşu ülkelerin topraklarını işgal ederek genişleme politikasına yönelen Ermenistan, değişik tarihi süreçlerde fırsat buldukça Azerbaycan’dan toprak kopararak kendi sınırlarına dâhil etmiştir. Azerbaycan’da Sovyet hâkimiyeti tesis edildikten sonra Zengezur bölgesi Ermenistan’a verilmiş, ayrıca Karabağ’ın dağlık bölgesinde Ermenilere özerklik tanınmıştır. Fakat Ermenistan bununla yetinmeyerek her fırsatta Azerbaycan’a karşı toprak iddialarını gündeme getirmiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılması sürecinde yeniden harekete geçen Ermenistan bu kez silahlı yönteme başvurmuş, savaş yoluyla Azerbaycan topraklarının yaklaşık %20’sini işgal etmiştir. Çeyrek asırdan fazla süredir Dağlık Karabağ bölgesi ve çevresini işgal altında tutan Ermenistan sorunun barışçıl çözümüne ilişkin her türlü öneriyi geri çevirirken Azerbaycan’ın diğer bölgelerine yönelik yeni saldırılarda bulunmuştur. 2020’de Ermenistan ordusunun savaş hazırlıkları ve bu bağlamda gerçekleştirdiği yeni saldırlar ikinci bir Karabağ savaşının kaçınılmaz olduğunu ortaya koymuştur. Ermenistan’ın saldırılarına karşı Azerbaycan ordusunun düzenlediği büyük taarruz 44 gün boyunca sürmüştür. Bu savaşta büyük hezimete uğrayan Ermenistan ordusu, sonunda Rusya-Azerbaycan-Ermenistan tarafından yapılan üçlü mutabakat gereğince teslimiyeti kabul ederek Azerbaycan topraklarından çekilmiştir.