An examination of 1998 social studies textbooks in terms of UNESCO's global citizenship education paradigm

Abstract

Araştırmada, küresel vatandaşlık eğitiminde var olan farklı yaklaşımlardan birisi olan UNESCO’nun küresel vatandaşlık eğitim paradigmasının ülkemizdeki 1998 sosyal bilgiler dersi öğretim programına göre hazırlanan sosyal bilgiler (4-5-6 ve 7.sınıf) ders kitaplarında yer alma durumu incelenmiştir. Ders kitaplarında küresel vatandaşlık eğitimi ile ilgili alanlar, UNESCO tarafından geliştirilen Global Citizenship Education (GCED, (Küresel Vatandaşlık Eğitim Paradigması) kılavuzluğunda belirlenmiştir. Araştırmacı tarafından bu paradigma kılavuzluğunda “Küresel Vatandaşlık Eğitimi İnceleme Formu” hazırlanmıştır. Ders kitaplarında küresel vatandaşlık eğitimi ile ilgili olan alanlar, hazırlanan bu form doğrultusunda doküman analizi yöntemi ile tespit edilmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde ise içerik analizi tekniğinden faydalanılmıştır.
 Araştırmanın sonucunda, 1998 öğretim programına göre hazırlanmış olan sosyal bilgiler ders kitaplarının “küresel vatandaş”, “küresel vatandaşlık”, “küresel vatandaşlık eğitimi” kavramlarını doğrudan içermedikleri görülmüştür. Ayrica sosyal bilgiler ders kitaplarının, UNESCO’nun küresel vatandaşlık eğitimi anlayışının bilişsel ve sosyo-duygusal boyutlarını desteklediği ancak davranışsal boyutu yeterince desteklemediği tespit edilmiştir. Araştırmanın bir diğer önemli sonucu da sosyal bilgiler ders kitaplarında bireylerin eylemlerine yön veren bilgilerin, öğrencileri eleştirel bir düşünmeye sevk etmeden aktarılmasıdır. 21. Yüzyılın eşiğinde genelde eğitim sisteminin özelde de vatanaşlık eğitiminde önemli bir rolü olan sosyal bilgiler dersinin öğrencileri küreselleşen dünyaya hazırlaması beklenmektedir. 1998 öğretim programına göre hazırlanmış olan sosyal bilgiler ders kitaplarının bu amacı gerçekleştirmede yetersiz kaldığı görülmektedir. Dolayısıyla Türk Eğitim Sisteminde ilkokul ve ortaokulda sorumlu ve aktif vatandaş yetiştirme görevini üstlenmiş olan sosyal bilgiler dersinin ders kitaplarının küresel vatandaşlık eğitiminin tüm boyutlarını ele almasının faydalı olacağı düşünülmektedir