Ժողովրդական «Սարի աղջիկ» երգի ազգային պատկանելության շուրջ

Abstract

Հայկական ժողովրդական «Սարի աղջիկ» (թուրքերեն՝ “Sarı gelin”, ադրբեջաներեն՝ “Sarı gəlin” («Շեկ նորահարս», «Շեկլիկ աղջիկ») երգը տարածված է ոչ միայն հայերի, թուրքերի և ադրբեջանցիների շրջանում, այլև որպես հայկական ժողովրդական երգ` թարգմանված, փոխադրված կամ բնօրինակով երգում են տարածաշրջանի այլ ժողովուրդներ՝ պարսիկները, քրդերը, հույները և այլք: Երգի ազգային պատկանելության շուրջ երկարատև և բուռն վեճեր են եղել ադրբեջանցիների հետ, որոնք ժողովրդական հանրահայտ այս ստեղծագործությունը իրենցն են համարում, թեև նրա հայկականության մասին բարձրաձայնել են անգամ թուրք հայտնի արվեստի գործիչներ: Այնուամենայնիվ, երգի թուրքերեն տարբերակի բնագիրն է նաև ակնհայտորեն վկայում, որ այն երգ է հայուհու մասին, ստեղծված է հայկական միջավայրում՝ հայ հեղինակի կողմից: Հաշվի առնելով նաև երաժշտագիտական քննությունը, որով հաստատվում է, որ մեղեդին հարազատ է հայկական ժողովրդական երգամտածողությանը, ունի հայկական ֆոլկլորում բազմաթիվ տարբերակներ, ինչի մասին վկայում են բերված հրապարակում-ները (ամենահինը գրանցել է Կոմիտասը՝ 1891 թվականին), ակնհայտ է դառնում երգի հայկական լինելու հանգամանքը: Армянская народная песня «Сари ахчик [Девушка гор]» (на турецком и азербайджанском – «Sarı gelin [Светловолосая невеста]» популярна не только среди армян, турок и азербайджанцев. В переводе, в переложении или в оригинале ее как армянскую народную песню поют персы, курды, греки и другие народы.Вокруг национальной принадлежности песни велись долгие и острые споры с азербайджанцами, которые считают это популярное произведение своим, хотя даже известные турецкие деятели искусства подтвердили ее армянское происхождение. Оригинальный текст турецкой версии песни тоже проясняет, что эта песня об армянке и создана в армянской среде. С учетом проведенного музыковедческого анализа, подтверждающего, что мелодия песни родственна армянскому народному песенному мышлению и имеет множество вариантов в армянском фольклоре, о чем свидетельствуют цитируемые публикации (самая старая из них записана Комитасом в 1891 г.), можно констатировать, что эта песня – армянская. The Armenian folk song “Sari aghjik [Mountain girl]” (in Turkish and Azerbaijani: “Sarı gelin [Fair-haired bride]”) is popular not only among Armenians, Turks and Azerbaijanis. In translation, transcription or in the original it is sung as an Armenian folk song by Persians, Kurds, Greeks, and other peoples. There were long and heated debates around the national affiliation of the song with Azerbaijanis, who consider this popular work their own, even though some well-known Turkish art workers confirmed its Armenian origin. The original text of the Turkish version of the song also makes it clear that the song is about an Armenian girl and was created in an Armenian environment. Taking into account the results of the musicological analysis, which confirm that the melody of the song is akin to the Armenian folk song thinking and has many variations in Armenian folklore as evidenced by the cited publications (the oldest of them was recorded by Komitas in 1891), we can state that this song is Armenian.