نقد و بررسی برخی پژوهشهای زبانی نیم سدۀ اخیر درباره زبان کردی با تأکید بر گورانی/هورامی

Abstract

در طول قرن گدشته برخی زبان شناسان غربی مانند مکنزی زبان بخشهایی از مردم کردستان مانند کندوله¬ای در شمال غربی کرمانشاه، باجلانی در اطراف سرپل¬زهاب ، ماچو درقصر¬شیرین و گرمیان، گویش شبک، صارلی و باجوران در موصل، زازا در برخی استان¬های جنوب شرق ترکیه و هورامانی در استان¬های کرمانشاه و کردستان را به نام گورانی و مستقل از زبان کردی معرفی کردند. مسٲله اصلی این پژوهش آن است که دیدگاه مکنزی و زبان شناسان غربی پیرو او تا جه اندازه بر نویسندگان و زبان شناسان متخصص کرد تٲثیر گذاشته است. آیا زبان شناسان کرد همانند بیشتر زبان شناسان غربی و ایرانی دیدگاه او را پذیرفته اند یا به نقد آنها پرداخته اند؟ کدام یک از دیدگاههای مکنزی بیشتر از بقیه دیدگاههای او مورد انتقاد زبان شناسان کرد قرار گرفته است؟ افزون بر این رویکرد زباشناسان هورامی و ساکن هورامان در برابر دیدگاههای مکنزی چه بوده است؟ . در این پژوهش با مرور برخی پژوهشهای غربی و فارسی مرتبط با تصریف در هورامی نشان داده شده است که زبان مردم هورامان تفاوت چندانی با دیگر شاخه های کردی ندارد و باورمندان به نظریه مکنزی در میان زبانشناسان کرد اندک بوده و بیشتر آنها گورانی/هورامی را جزوی از خانوادۀ زبانهای کردی دانسته اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تقریبا همه زبان شناسان کرد غیر هورامی دیدگاه مکنزی درباره مستقل بودن زبان هورامی، ردەبندی آن ذیل گورانی و عدم تعلق آن به زبان کردی را نقد کرده اند. همچنین به استثنای چند نفر اکثریت قریب به اتفاق پژوهشگران زبان شناس هورامان هم نظریه مکنزی مبنی بر غیر کردی بودن هورامی را نقد کرده و با استناد به داده های زبانی و بررسی تطبیقی آنها با دیگر گویشهای کردی نشان داده اند که شباهتهای هورامی به آنها از میزان تفاوتها بیشتر است.