Stosunki polsko-żydowskie podczas drugiej wojny światowej – to temat w szczególny sposób złożony i obciążony emocjami. Nawet jednak w najbardziej zażartej dyskusji dotyczącej tej problematyki strony milkną, gdy przywołane zostaną sylwetki Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Od roku 1963, kiedy Instytut Yad Vashem rozpoczął przyznawanie tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, odznaczenie to otrzymało ponad 20 000 osób. Ponad 5300 spośród nich (dane na koniec 2000 roku) to Polacy. Po tomach prezentujących Sprawiedliwych z Holandii i Francji, staraniem Instytutu Yad Vashem do rąk badaczy i szerokiego kręgu czytelników trafia właśnie dwutomowa encyklopedia poświęcona Polakom uhonorowanym tym zaszczytnym tytułem.Książka w porządku alfabetycznym prezentuje kolejnych Sprawiedliwych, opatrując każde nazwisko (lub kilka nazwisk, w zależności od liczby osób zaangażowanych w konkretny przypadek) rodzajem noty biograficznej. Noty mają charakter narracyjny i ogniskują się na historii ratowania. W krótkich z konieczności zapisach autorzy starali się jak najpełniej ukazać sylwetkę Sprawiedliwego, jego status ekonomiczny, wykształcenie, poglądy i związane z nimi motywacje ratowania, oraz możliwie wiernie przedstawić historię pomocy, wskazać jej przebieg i okoliczności. Wszystkie hasła osobowe Encyklopedii... powstały jedynie w oparciu o akta, jakie każdy Sprawiedliwy posiada w Archiwum Instytutu Yad Vashem. Wiele not opatrzonych jest zdjęciem bohatera. Rozbudowany wstęp o charakterze historyczno-socjologicznym pióra profesora Israela Gutmana, mapa oraz słownik podstawowych pojęć przybliżają nawet zupełnie niezorientowanemu w temacie czytelnikowi złożoność stosunków polsko-żydowskich przed drugą wojną światową oraz przedstawiają mu realia okupowanej Polski, ze szczególnym uwzględnieniem reakcji Polaków na Holokaust. Autorzy Encyklopedii... zdecydowali się na prezentację sylwetek Sprawiedliwych, którzy zostali uhonorowani do końca 1999 roku. Jako że Instytut Yad Vashem kontynuuje nadawanie tytułu, spodziewany jest w przyszłości suplement, prezentujący kolejne postaci.
Read full abstract