Provinces Of Poland Research Articles

Ocena wiedzy i postaw rolników na temat upraw genetycznie zmodyfikowanych organizmów

Celem badań było określenie poziomu wiedzy i postaw rolników województwa opolskiego odnośnie upraw roślin genetycznie zmodyfikowanych. Na podstawie badań przeprowadzonych w roku 2017 można stwierdzić, że pojęcie GMO znane było zdecydowanej większości ankietowanych rolników (92%), którzy jednocześnie potrafili podjąć próbę wyjaśnienia, co oznacza ten skrót. Wyższym poziomem wiedzy na ten temat wykazywali się rolnicy młodsi, ze średnim i wyższym poziomem wykształcenia. Najczęściej wiedza na temat GMO pochodziła z mediów, rzadziej z prasy specjalistycznej. Jednak większość badanych (ponad 70%) uznała, że jest ona niewystarczająca. Rolnicy nie byli pozytywnie nastawieni do wprowadzania tego rodzaju upraw i żywności (73,9% mężczyzn i 57,1% kobiet). Tylko nieznaczny odsetek ankietowanych (9,2% mężczyzn) przyznał się do uprawiania roślin GM, natomiast większy procent badanych deklarował stosowanie pasz GM w żywieniu zwierząt. Prawie 1/3 respondentów uważała, że z upraw roślin GM nie płyną żadne korzyści, pozostali wskazali m.in. na większą wydajność takich upraw i zmniejszenie ilości stosowanych środków ochrony roślin. Taki sam odsetek badanych uważał, że uprawy GM nie są zagrożeniem dla środowiska. Ponad 80% rolników było otwartych na szkolenia i kursy, które miałyby uzupełnić ich wiedzę na temat inżynierii genetycznej.

Rynek mięsa wieprzowego w Polsce w obliczu afrykańskiego pomoru świń (ASF)

Celem badania jest ocena oddziaływania wirusa afrykańskiego pomoru świń ASF (African Swine Fever) na rozwój i funkcjonowanie rynku mięsa wieprzowego w Polsce. Wirus ten pojawił się w Polsce w lutym 2014 roku u dzików, a następnie w lipcu 2014 roku u świń. Badanie obejmuje lata 2014-2018, czyli okres występowania wirusa ASF w Polsce. Do końca lipca 2018 roku odnotowano 182 przypadki ASF u świń i ponad 2,6 tysiąca u dzików w czterech województwach wschodniej i centralnej Polski, a największe skupisko tej choroby zlokalizowane jest w województwie lubelskim. Pojawienie się wirusa ASF negatywnie wpłynęło na rynek mięsa wieprzowego w Polsce, skutkując ograniczeniami w eksporcie tego mięsa, kosztami likwidacji ognisk choroby i bioasekuracji. Mimo tych trudności produkcja mięsa wieprzowego w Polsce w latach 2014-2018 odznaczała się tendencją wzrostową, a eksport jedynie w pierwszym roku występowania ASF obniżył się, w kolejnych latach, w związku z dywersyfikacją rynków zbytu, odnotowano jego wzrost. Do badania zastosowano metodę opisową i proste analizy statystyczne.

Aktywność fizyczna jako czynnik redukujący zachowania agresywne u młodzieży w wieku gimnazjalnym

Violence among adolescents is one of the most serious problems, and has significantly increased in recent years. Studies conducted in 2011 on aggression and violence in schools reported that the most widespread form of offence is verbal aggression. As many as 63% of students had experience of being ridiculed, humiliated or offended. According to research, 33% of students suffered from physical aggression (PA). The aim of the study to evaluate the relationship between physical activity and the incidence of aggressive behaviour in adolescents of lower -secondary school age. The study was conducted in autumn 2013, in West Pomerania province in Poland, among 807 students of a lower -secondary school. A diagnostic survey method with a standardized questionnaire (Aggression Questionnaire) by H. Buss and M. Perry of 1992 (Amity version) was used. Statistical analysis was performed in Statistica Pl version 10 using the Kruskal–Wallis test and the U Mann–Whitney test with a significance level of p ≤ 0.05. The Kruskal–Wallis test showed only a statistically significant difference between the groups surveyed in relation to the frequency of attendance at additional sports activities and the level of PA (p = 0.02). Subjects who engage in team sports show a higher tendency for physical aggression than those engaged in individual sports. Taking into account the higher level of PA in adolescents performing sport 3–4 times a week compared to physically inactive and very active adolescents (more than 5 times a week), it may be presumed that sport attracts people with high physical aggression tendencies. Only with strong involvement in sport is the level of aggression reduced. There is a need for research on the personality of young athletes, which would give credence to this thesis.

Donors after Circulatory Death - Theme of Present or a Future? The Research of West Pomeranian Province in Poland

Donors after Circulatory Death - Theme of Present or a Future? The Research of West Pomeranian Province in Poland

Efektywność wykorzystania środków pomocowych WPR współfinansujących projekty inwestycyjne na przykładzie małych gospodarstw rolnych województwa małopolskiego

Celem artykułu jest ocena efektywności wykorzystania środków pomocowych WPR współfinansujących projekty inwestycyjne, które realizowane były w latach 2004-2015 przez małe gospodarstwa rolne z województwa małopolskiego. Badania wykazały, że gospodarstwa najczęściej wykorzystywały środki pomocowe na realizację inwestycji polegających na uzupełnianiu i unowocześniana swojego parku maszynowego oraz budowie lub modernizacji obiektów gospodarskich, co doprowadziło do powiększenia zasobów rzeczowych tych gospodarstw, a także unowocześnienia prowadzonej w nich produkcji. Badania wykazały stosunkowo niską efektywność wykorzystania środków pomocowych WPR współfinansujących projekty inwestycyjne. Ponadto stwierdzono istnienie istotnej statystycznie, dodatniej zależności między wielkością gospodarstwa, a efektywnością wykorzystania środków.

Analysis of Żelaźnieńska sheep reproductive traits in different herd locations

Background. Long-term breeding at least for 10 years is necessary to improve reproductive traits. Due to the fact that Żelaźnienska sheep were last tested in this category before 2005 it was necessary to assess the effectiveness of breeding work in the next decade. The study was additionally extended by a comparison of the results of reproductive traits of Żelaźnieńska sheep from two different provinces in Poland. Materials and methods. Between 2005 and 2015 a study was conducted on Żelaźnieńska ewes maintained in two herds – one in Łódź Province at the Sheep and Goat Experimental Farm in Żelazna (n = 219) and the other in Podlaskie Province at a private sheep farm in Sokółka County (n = 264). Data from breeding books were used to compare reproduction indicators. Results. The fertility level was similar in both herds, which means that the conditions were well adjusted to breed sheep. There were highly significant differences between the herds in traits such as: the litter size, the survival rate of seven-day-old lambs, weaned lambs and the number of lambs from one ewe per season (year). The values of these indicators were higher in the herd from the Experimental Farm in Żelazna than in the herd from Sokółka County. Also, there were high values of the reproductive traits of the Żelaźnieńska sheep kept in Sokółka County in individual years. They tended to decrease slightly, as compared with the increasing level of all reproductive traits (apart from fertility). Conclusions. It is necessary to maintain the level of reproductive traits at the Experimental Farm in Żelazna and further improve them in the herd in Sokółka County. Probably the best solution would be to bring rams from the Experimental Farm in Żelazna to the herd in Sokółka County.

Tourism Function as an Element of Regional Competitiveness

Abstract Introduction . Regions can gain a competitive advantage in different ways, among others by making rational use of their resources in creating regional tourism products. Among these resources, what is of major importance, apart from having natural and cultural resources, is the tourist accommodation offered, which not only makes it possible to increase tourist traffic in the region but can also give it a competitive advantage over other regions. The accommodation and the tourist traffic recorded there can serve as indicators of the level of the development of the tourism function of a region and its dynamics. The aim of the current study is to determine, describe, and analyse the nature of the changes in the tourism function of all sixteen provinces in Poland. Material and methods . The study used indices based on the size and type of the accommodation and the volume of tourist traffic. Statistical data for the years 2000-2015 concerning the size of the tourist accommodation as well as the types of facilities and their occupancy by tourists were obtained from the official publications of the Polish central statistical office. The tourism function indices for Poland and particular provinces were calculated based on data for 2000 and 2015. The results obtained made it possible to identify trends in the increases or decreases in the tourist accommodation capacity and tourist traffic in the facilities and to estimate the changes in the tourism function based on this analysis. Conclusions . The data that were collected and processed made it possible to determine the regional structure of the tourist accommodation offered as well as the level of its occupancy. In general, the largest concentration of tourist accommodation was found in regions of high natural and cultural value (the Zachodniopomorskie, Pomorskie, Małopolskie, and Dolnośląskie Provinces). According to the values of the tourism function indices, the following provinces were in the most favourable situation: Zachodniopomorskie, Małopolskie, and Pomorskie (with a Schneider index exceeding 100 and a Charvat index exceeding 300). A relatively high level of the development of the tourism function was also noted for the Dolnośląskie Province (with the aforementioned indices exceeding the values of 90 and approximately 250, respectively). The four provinces listed above also distinguished themselves when it comes to the values of the Defert index (above 100), that is the number of tourists relative to the surface. The provinces whose tourism function was the least developed were the Opolskie and Lubelskie Provinces (with a Schneider index below 80, a Charvat index below 80, and a Defert index below 30).

Total reflection X-ray fluorescence medical applications: Elemental analysis of human urine

The main goal of this research is to define reference values of elemental concentration in human urine. The second topic is to develop a fast analytical method for multielemental analysis of human urine by means of a low-power benchtop total reflection X-ray fluorescence system. For this purpose a set of certified human urine and real samples was employed. All of the parameters affecting sample preparation and measurement conditions were carefully evaluated, and finally, the procedure for optimal urine preparation and optimal measurement conditions is defined. The accuracy and precision of the measurements were verified using an internal standardization approach for quantification. As results, the reference values of concentration of several elements (K, Ca, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, Br, Rb and Sr) were defined on the basis of the analysis of 100 urine samples. Donors were presumably healthy volunteers from the Świętokrzyskie Province in Poland: 62 women and 38 men. Because of the strong asymmetry of elemental concentration distributions, the median and the 1st and 3rd quartiles reflect features of the distributions better than the mean value and standard deviation (which are proper for symmetric distributions). Finally, the 1st and 3rd quartiles were accepted as the initial and final values of the concentration reference range. For measurements, in which the concentration is below the detection limit of the method used (i.e. for Cr, Mn, Cu, Se), the well-known random-left censoring approach was applied for the statistical analysis of the results.

Atrakcyjność inwestycyjna polskich gmin a przedsiębiorczość lokalna

Celem artykułu jest wskazanie podobieństw i rozbieżności w natężeniu przedsiębiorczości i atrakcyjności inwestycyjnej, a także określenie i wyjaśnienie charakteru owej zależności z uwzględnieniem zróżnicowania przestrzennego w Polsce w skali gmin. W celu dowiedzenia tezy, że walory lokalizacyjne gmin mają wpływ na natężenie przedsiębiorczości, a zależność odwrotna jest słabsza, wykorzystano metody analizy przestrzennej i statystycznej na podstawie danych dla wszystkich gmin w Polsce w latach 2008 i 2015. Analiza wykazała istnienie zależności obustronnej w tej mierze, o niższej jednak wartości dla związku, w którym przedsiębiorczość jest zmienną zależną od atrakcyjności inwestycyjnej. Przedsiębiorczość podnosi atrakcyjność inwestycyjną wokół mniejszych ośrodków przemysłowych. Lokalizacja jako czynnik oddziałujący na rozwój przedsiębiorczości jest charakterystyczna dla obszarów poddawanych sukcesji funkcji ekonomicznych w regionach miejskich.

Influence of Pb and Cd levels in whole blood of postmenopausal women on the incidence of anxiety and depressive symptoms.

To-date, the influence of heavy metals such as Pb or Cd on mental functioning, and especially on the occurrence of depressive and anxiety-related disorders, has not been well understood. 1) Assessment of Pb and Cd levels in whole blood of postmenopausal women. 2) Assessment of the severity of anxiety and depressive symptoms depending on Pb and Cd levels in whole blood of postmenopausal women. The survey-based study involved 198 healthy postmenopausal women from West Pomeranian province in Poland. It was performed using the Primary Care Evaluation of Mental Disorders (PRIME-MD), Beck's Depression Inventory (BDI), and the State-Trait Anxiety Inventory (STAI). The second part of the study was based on biochemical analysis of the levels of heavy metals (Pb, Cd). The mean level of Pb was 19.85 ± 8.99 µg/l and Cd 0.87±0.98 µg/l; these levels were within normal ranges. Analysis of the mean levels of Pb and Cd in whole blood of postmenopausal women in relation to the severity of depressive symptoms did not reveal statistically significant differences. Correlation analysis demonstrated a statistically significant (p<0.05) negative correlation (-0.22) between the level of Pb and the severity of anxiety as a state. Correlations between the levels of Pb and Cd and the severity of anxiety as a trait were not statistically significant. The mean Pb and Cd levels in whole blood of healthy postmenopausal women did not exceed acceptable limits. The study did not confirm a relationship between the levels of selected heavy metals and the severity of anxiety and depressive symptoms in healthy women. However, there was a relationship between the level of Pb and the severity of anxiety as a state.

Sustainable development of provinces in Poland in the years 2005–2016

In Poland, the need to implement regional policy by local government units in accordance with sustainable development principles results directly from the rules of law. Taking into account specific environmental and economic conditions in individual regions, local authorities, having the right to give preference to different aspects of socio-economic development when creating regional strategies of regional development, are obliged to implement the concept of sustainable development in those strategies. The aim of the article is to specify the degree of changes in the level of sustainable development in individual provinces in Poland in the years 2005–2016 in general and in the area of social, economic, environmental as well as institutional and political order.

European funds and air services market in Poland

The aim of the study was to analyze the investments made in the air transport sector in Poland financed by the EU programs against the dynamics of the number of passengers served by Polish airports. Secondary studies were conducted by means of statistical data analysis from airports in Poland, the European Union funds and analysis of annual reports on implementation of Regional Operational Programs of individual provinces in Poland as well as CUPT reports. The value of expenditures incurred for the execution of investments at airports in Poland by 2015 is PLN 5.6 billion, of which the total value of funds granted by the EU amounts to nearly PLN 2.2 billion, of which PLN 1.6 billion under the OPI&E and almost PLN 600 million from Regional Operational Programs. Due to the investments made at airports, the dynamics of air transport has increased. In 2008, Polish airports served over 20 million passengers, and in 2016 almost 34 million, i.e. 64.75% more than in the base year, as a result of which the competitiveness of Polish air transport increased due to the greater choice of connections, lower prices, greater security, better integration of airports with railway lines and road transport.

Use of pumped-storage hydroelectricity to compensate for the inherent and unavoidable variability of wind energy

This study investigates the benefits of using pumped-storage hydroelectricity (PSH) as an intermediary between wind turbines and power grid. The approach includes a simulation model and the development of PSH potential estimation. The system sizing was done based on 1985–2014. Potential sites for PSH plants were identified for two provinces of Northern Poland. According to the proposed mathematical model, a simulation of wind-powered PSH was performed for the year 2015. From the obtained results we find that the proposed power unit is capable of ensuring dispatchable energy generation.

Diagnosis of thyroid tumours in Świętokrzyskie Province in Poland with respect to the regulations provided in the new oncological package

Diagnosis of thyroid tumours in Świętokrzyskie Province in Poland with respect to the regulations provided in the new oncological package

Perioperative endophthalmitis prevention in cataract surgery in Mazovia andGreater Poland in 2013 and 2014.

This is the first overview of practice patterns in endophthalmitis prevention after cataract surgery in Poland. The study is based on a survey carried out in 33 centres performing cataract surgery in two provinces ofPoland (a total of 8.8 million inhabitants, i.e. 23% of the entire country population). Approximately 39.000 cataract surgery procedures are performed in these regions annually, i.e. 20% of all cataract surgery procedures in Poland. The questionnaire-based survey focused on the following aspects: duration of preoperative antibiotic treatment, type of antiseptics, intraoperative administration of antibiotics and duration of postoperative antibiotic treatment. All surveyed centres use povidone-iodine as antiseptic on the periocular skin and conjunctival sac, and perioperative topical antibiotics are adopted by most. Intracameral cefuroxime is increasingly used in endophthalmitis prevention. The methods of endophthalmitis prevention vary widely between ophthalmology departments and clinics in Poland, there is no scientific rationale for most preventive measures used and a further debate is needed among Polish ophthalmic surgeons on optimal practice patterns.

Dyskurs na temat obowiązkowych szczepień ochronnych w opinii rodziców

Wstęp: Szczepienia są niezwykle skutecznym sposobem walki z chorobami zakaźnymi, dlatego w wielu państwach są obowiązkowe zgodnie z zaleceniami instytutów epidemiologicznych. Jak każda technologia, także i ta oprócz dużego grona zwolenników znalazła grupę krytyków, którzy negują skuteczność szczepień.Głównym celem badania było poznanie opinii rodziców na temat obowiązkowych szczepień ochronnych wieku dziecięcego.Materiały i metody: Grupę badaną stanowiło 200 rodziców w wieku 26–60 lat. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej w programie PASW Statistics v.18.Wyniki: Brak poparcia dla szczepień ochronnych wieku dziecięcego wyraziło 30 (15%) osób, wśród których było 18 (13%) kobiet i 12 (19,4%) mężczyzn; 22 (22%) osoby były z woj. lubuskiego, 8 (8%) z woj. zachodniopomorskiego. Zdecydowana większość respondentów (270 osób; 85%) popierała obowiązkowe szczepienia ochronne. Bardzo ważne i ważne dla rodziców (145 osób, 72,5%) były najczęściej opinie reprezentantów zawodów medycznych (lekarz, pielęgniarka). Z poglądami ruchu antyszczepionkowego zgadzało się 49 (24,5%) osób.Wnioski: Pomimo poparcia dla ruchu antyszczepionkowego większość społeczeństwa uznaje obowiązek szczepień za ważny element profilaktyki poważnych chorób. Rodzice uważają jednak, że mają ograniczony dostęp do informacji, couniemożliwia im w pełni świadome podjęcie decyzji o zaszczepieniu dzieci.

Methodology of assignment of Mineral Deposits of Public Importance proposed by MINATURA2020 Project and results of its pilot testing in the Dolnośląskie Province (SW Poland)

AbstractMINATUR A2020 project’s aim is to develop a concept and multi-dimensional methodology of assignment and - in a consequence - of safeguarding the Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI) at European (EU), country (CL ) and regional/local level (RL ), in order to ensure their optimal use for future needs of the society. MDoPI assignment methodology proposed within MINATUR A2020 project, was tested within a few EU regions, including Dolnośląskie Province in Poland, where undeveloped deposits were verified. Initially, deposits of 4 selected groups of minerals were tested: magmatic and metamorphic crushed and dimension stone (144 deposits), feldspar raw materials (6 deposits), kaolin (11 deposits), and glass sand (7 deposits). In the following step, the deposits of the highest or medium class of geological features were chosen, i.e. 73 mineral deposits with indicated and/or measured resources, including: 50 deposits of magmatic and metamorphic crushed and dimension stone, 6 deposits of feldspar raw materials, 10 deposits of kaolin and 7 deposits of glass sand. Finally, according to assumed MDoPI methodology, 10 of 50 tested deposits of crushed and dimension stone were qualified as MDoPI-CL , while another 20 deposits as MDoPI-RL , 5 of 6 deposits of feldspar raw materials were ranked as MDoPI-CL , while 1 deposit as MDoPI-RL, 2 of 10 kaolin deposits were categorised as MDoPI-CL , while the remaining 8 deposits MDoPI-RL , and all of 7 tested deposits of glass sand were qualified as MDoPI-RL . In total, from among 73 verified deposits, 17 deposits were proposed as MDoPI-CL , whereas 36 deposits were qualified as potential MDoPI-RL . On the basis of performed testing, it can be concluded that the main strength of proposed methodology is the possibility to use multi-criterion methodology containing a number of geological-mining, environmental and spatial factors, giving possibility to categorization of deposits according to their economic importance (EU, country and regional level) for their further safeguarding. Moreover, if legal system of mineral deposits safeguarding is efficiently introduced in Poland, this methodology will be a useful tool for selecting the most valuable mineral deposits that should be protected.

Analysis of the impact of selected hospital practices on exclusive breastfeeding.

Breastfeeding is the optimal method of feeding children during the first period of their life. The correct management of lactation is essential for proper breastfeeding initiation which would be continued long enough. Many factors have a huge impact on lactation, among others mode of delivery, parturition, hospital procedures and practices, such as suctioning the airway, ‘skin to skin’ contact, feeding the baby, and the competent support of the staff. The aim of the study was to analyze the impact of selected procedures related to childbirth and post-natal care, as well as hospital practices on lactation. The study involved 145 women who gave birth in the Department of Foetal Medicine and Gynaecology Pomeranian Medical University in Szczecin located in Police, West Pomeranian Province in Poland. The research was carried out by a diagnostic survey with a self-authorship questionnaire. 1. Some hospital practices, such as suctioning the airway, short ‘skin to skin’ contact after cesarean delivery, and complementary feeding of a newborn baby with a bottle had negative impact on maintaining lactation. 2. Complementary feeding of an infant with a bottle was a frequent hospital practice. As the procedure has an adverse impact on lactation, breastfeeding should be replaced by complementary feeding in an alternative way only in justified cases. 3. Most of the patients who obtained support during lactation were breastfeeding exclusively. Competent assistance in initiating and maintaining lactation is the responsibility of the medical personnel, thus there is a necessity for their permanent development, and a constant need to modify hospital practices to ones that affect lactation favourably.

Poglądy i oczekiwania kobiet wobec badań ginekologicznych

Wstęp: Wiadomo od dawna, że badanie ginekologiczne budzi u większości kobiet wiele negatywnych emocji. Celem pracy było poznanie poglądów kobiet na temat istoty badania ginekologicznego.Materiały i metody: Badaniami objęto 1200 kobiet z województwa zachodniopomorskiego i łódzkiego.Wyniki: Większość kobiet nieciężarnych uznała badanie ginekologiczne za krępujące. Za najbardziej krępujący momenty wizyty respondentki z obu grup uważały położenie się na fotelu ginekologicznym, a za najbardziej nieprzyjemny etap badania ręczne badanie przez pochwę. Największe poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego w trakcie badania kobietom ciężarnym zapewniała obecność wyłącznie lekarza ginekologa. Większość respondentek ciężarnych woli być badana przez lekarza mężczyznę. Respondentki najchętniej odbywałyby badanie u lekarza miłego, spokojnego, w dojrzałym wieku. Większość ankietowanych ciężarnych twierdziła, że badanie ginekologiczne jest bardzo potrzebne, przy czym zaledwie 49% zgłaszałoby się na to badanie raz na 6 miesięcy.Wnioski: 1. Badanie ginekologiczne było istotnie bardziej krę- pujące i stresujące dla kobiet niebędących w ciąży. 2. W opinii kobiet ciężarnych badanie piersi jest najmniej krępującym etapem badania. 3. Kobiety ciężarne istotnie częściej wybierały na swojego lekarza ginekologa mężczyznę. 4. Częstotliwość zgłaszania się na badania ginekologiczne istotnie zależała od stanu brzemiennego kobiety. 5. Oczekiwania badanych kobiet wobec lekarza ginekologa skupiały się głównie na zapewnieniu przez niego poczucia intymności, bezpieczeństwa, informowania o procedurach, a także miłego i indywidualnego podejścia.

Status i potrzeby leczenia protetycznego braków zębowych u osób w wieku 65–74 lat w województwie zachodniopomorskim w zależności od źródła finansowania

Wstęp: Według prognoz demograficznych liczba osób w wieku 65 lat i powyżej w skali globalnej osiągnie w 2030 r. miliard. Wiedza na temat epidemiologii statusu protetycznego i potrzeb leczenia protetycznego w populacji osób starszych jest niezbędna do ustalenia czynników ryzyka utraty zębów, a także przygotowania kompleksowego leczenia stomatologicznego oraz stworzenia odpowiednich programów profilaktycznych dla tej grupy badanych.Celem pracy było porównanie statusu protetycznego i potrzeb leczenia protetycznego braków zębowych u osób starszych w zależności od źródła finansowania ich leczenia stomatologicznego.Materiały i metody: Badanie przeprowadzono na grupie 294 osób (163 kobiety i 131 mężczyzn) w wieku 65–74 lat, mieszkających na terenie województwa zachodniopomorskiego. W badaniu klinicznym oceniono liczbę zachowanych zębów, średnią liczbę PUW i jej składowe, liczbę zachowanych stref podparcia napodstawie zmodyfikowanej klasyfikacji wg Eichnera, status protetyczny oraz potrzeby leczenia protetycznego braków zębowych wg klasyfikacji WHO (Genewa, 1997). Uzyskane dane porównano ze źródłem finansowania leczenia stomatologicznego badanych.Wyniki: Wśród badanych korzystających wyłącznie z usług stomatologicznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), w porównaniu do osób korzystających tylko z usług stomatologicznych gabinetów prywatnych, stwierdzono: wyższy odsetek osób bezzębnych (27,4% vs 2,06%), niższy odsetek osób z zachowanym funkcjonalnym uzębieniem (15,07% vs 49,48%), wyższą średnią liczbę zębów usuniętych (18,14% vs 9,73%), wyższy odsetek osób nieposiadających stref podparcia (45,21% vs 10,31%), niższy odsetek osób użytkujących uzupełnienia stałe w szczęce (5,48% vs 29,9%) i w żuchwie (1,37% vs 17,53%), wyższy odsetek osób użytkujących protezę całkowitą w szczęce (34,25% vs 4,12%) i w żuchwie (23,29% vs 3,09%), wyższy odsetek osób wymagających uzupełnienia protetycznego bezzębia w szczęce (23,29% vs 2,06%) i w żuchwie (20,55% vs 3,09%).Wniosek: W badaniu stwierdzono istotnie gorszy stan zdrowia jamy ustnej u pacjentów deklarujących korzystanie wyłącznie z usług stomatologicznych wramach świadczeń gwarantowanych NFZ.Zwięzła wersja rozprawy doktorskiej przyjętej przez Radę Wydziału Lekarsko-Stomatologicznego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Promotor dr hab. n. med., prof. PUM Elżbieta Dembowska. Oryginał obejmuje: 197 stron, 75 tabel, 4 ryciny i 149 pozycji piśmiennictwa