Jerzy Bartminski Research Articles

Представление о РОДИНЕ жителей белорусско- польско-литовского культурно-языкового пограничья (на материале польских периферийных говоров)

The article discusses the concept of HOMELAND based on the material of Polish peripheral dialects on the territory of Voronovo district, Belarus. As a context, the author used selected dictionaries of other researchers of the “Polish language of Borderlands” in the Belarusian-Polish-Lithuanian borderlands, narratives of the inhabitants of the Myadel region (Belarus), memories of emigrants from the Vilnius region (Lithuania), as well as residents of Podlasie, Warmia and Mazuria (Poland). The author collected the material as records of continuous texts on various topics, it was not a purposeful study of vocabulary and semantics on the topic of the homeland. The method of cognitive definition proposed by Jerzy Bartminski, which provides for the reconstruction of the “mental object”, i.e. the maximum set of characteristics fixed in the language, was used in the article. As a result of the analysis of the material, similar features, indicated earlier by the researchers of this borderland, were found. Among the components of the imagination of HOMELAND, in the first place there was a warm attitude to native places (the emotional connection of a person with the place of birth and the period of childhood) and ancestors (including the deceased, the cemetery). The importance of the place of residence and neighbours (their own, ours, etc. people with similar experience), as well as religion (their own and neighbouring parishes, the cult of the Virgin Mary) was also emphasized. Less often, but expressively accentuated cultural (for example, traditions and language) and everyday signs of the concept (stability; private property; homeland where you can live). At the same time, more expressive than in other works, sketching of the ideological homeland by local residents was noticed (for the older it is the Second Polish Republic, for the younger – Belarus). According to the author, this is explained by the fact that among the respondents were, among other things, the residents whose ancestors participated in the uprising of 1863, fought with the Bolsheviks in the Polish-Soviet war, as well as those associated with the Home Army. In addition to the traditional point of view of an ordinary peasant/ petty nobleman, the perspective of a patriot not only of a “small homeland”, but also of a non-existent state (Second Polish Republic) is also considered.

“Esas madres”. Ser madre en México

El artículo busca reconstruir el estereotipo lingüístico de la madre mexicana. La metodología utilizada es la Etnolingüística y sigue las ideas de la escuela del profesor Jerzy Bartmiński (Universidad de Lublin). La autora analiza los proverbios en español y las expresiones idiomáticas de México, posteriormente se compara la imagen de la madre con entrevistas cualitativas realizadas en México. Las conclusiones muestran la ambigüedad del estereotipo de madre, que, por un lado, merece respeto, pero, por otro, no tiene ningún valor.

Semantyka ZDROWIA w języku białoruskim: analiza danych systemowych

The article presents a fragment of the reconstruction of the image of HEALTH in the modern Belarusian language. It is planned to identify the maximum complex of meanings of the concept of HEALTH using the cognitive definition developed by Jerzy Bartminski. The integral cognitive definition arises on the basis of the analysis of three types of data: systemic (lexicographic), empirical (obtained by survey) and textual. This publication contains the results of the analysis of the system data. The author uses obtainable lexicographic works from the field of Belarusian linguistics. Explanatory dictionaries in the meaning of HEALTH pri¬marily emphasize the physical state of the body, the mental state appears in examples, it can be deduced from them but it is absent in the definition. In lexicographic publications, other nuances of the meaning of the word also appear, for example, ‘healthy’ as ‘big, strong, sturdy’. However, etymological studies unambiguously show that the adjective ‘healthy’ originally meant 'tree’, 'good, healthy as a tree'. Etymologists convince us that initially the word characterized the tree as 'strong, hardy, not sick, healthy’, later it expanded its meaning to humans and animals. As follows from the proverbs and beliefs of Belarusians, health is a gift from God – it can be both good and weak, only in modern lexicographic data it is possible to find examples of human actions aimed at securing a good state of health, e. g. physical culture, a sober lifestyle, etc.

The linguocultural image of raspberries (Rubus idaeus) in Polish

Background: The aim of the article is to reconstruct the linguocultural view of raspberries ( Rubus idaeus ) in the Polish language and folk culture based on the assumptions of the cognitive definition. The popular account of raspberries found in folklore introduces the ethnolinguistic methodology, which is used to describe the world of plants by the Lublin-based team of researchers under the guidance of Jerzy Bartminski – the originator and editor of Slownik stereotypow i symboli ludowych [ Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols ], published since the 1980s. The author shows that similar research – combining ethnobotany, linguistics, ethnography and folklore studies – has also been conducted in other Slavic countries, such as Russia, Serbia, Ukraine and Belarus. Methods: Following the methodology adopted in the Lublin ethnolinguistic dictionary, the author reconstructs – based on the collected documentary material and using the cognitive definition method – the entry malina [raspberry] ( Rubus idaeus ) and arranges stereotypical judgments about this plant into separate semantic subcategories (facets). The reconstruction applies the panchronic approach, which allows to present the general characteristics of raspberries in Polish linguaculture. Results: On the basis of the collected source material (lexicographic, folklore and ethnographic data) the cognitive definition of raspberries involves such semantic subcategories as: collections and complexes, appearance and properties, ripening and harvesting, location, vehicle, practical applications, magical and medicinal applications, equivalents and symbolism. The reconstruction of the cognitive definition is preceded by the analysis of names, species and varieties, as well as ways of plant categorisation, according to the postulate of the subjective reconstruction of the linguistic worldview. Conclusions: In conclusion, the author presents the semantic “capsule” of raspberry ( Rubus idaeus ), containing the most important characteristics of the plant that are most firmly entrenched in the Polish language and Polish folk culture. Keywords: ethnolinguistics, ethnobotany, cognitive definition, linguistic worldview, raspberry ( Rubus idaeus )

Profilowanie pojęcia suwerenności we współczesnych tygodnikach opinii

Cel: Celem artykułu jest odtworzenie językowych profilów pojęcia suwerenności we współczesnych tygodnikach opinii. Metody badań: W tekście została wykorzystana metoda profilowania pojęciowego, wypracowana na gruncie lubelskiej szkoły etnolingwistycznej reprezentowanej przez Jerzego Bartmińskiego. Wyniki i wnioski: W polskiej przestrzeni publicznej można zaobserwować dwa osobne subdyskursy, określane w uproszczeniu mianem prawicowego i liberalnego. W ich obrębie w zupełnie odmienny sposób konceptualizowane są pojęcia o charakterze aksjologicznym. W ramach pierwszego z dwóch profilów – nazwanego izolacyjnym – suwerenność jest utożsamiana z całkowitą niezależnością państwa, której podstawę stanowi jego silna, dominująca pozycja na arenie międzynarodowej. Wartość jest traktowana jako dobro deficytowe, które może zostać urzeczywistnione wyłącznie w wyniku walki. W drugim modelu – kooperacyjnym – suwerenność jest postrzegana jako podmiotowość państwa zachowywana w obrębie zrównoważonej współpracy z innymi podmiotami oraz związana z udziałem w kolektywnym procesie decyzyjnym. Wartość poznawcza: Podjęta w tekście próba rekonstrukcji profilowania konceptu suwerenności wpisuje się w nurt badań aksjologicznych i uzupełnia je o analizę jednej z istotnych wartości społeczno-politycznych. Jak się wydaje, przyszłe definicje słownikowe leksemu suwerenność powinny uwzględniać obie perspektywy reprezentowane w publicystyce, by oddać złożoność polskiej aksjosfery.

The ethnobotanical character of the Polish Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols

Background : The aim of the article is to present the ethnolinguistic methodology used by a team of Lublin-based ethnolinguists centered around Jerzy Bartminski, the originator and ed of Slownik stereotypow i symboli ludowych [ Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols ], which has been published since the 1980s, and to demonstrate the ethnobotanic character of the second volume of the Lublin ethnolinguistic dictionary. By outlining the areas common to ethnobotany and ethnolinguistics, the article hopes to pave a way for a satisfactory cooperation between the representatives of both fields. Methods : Using the methodology applied in the abovementioned ethnolinguistic dictionary, in particular the cognitive definition method, the author reconstructs the dictionary entry mirt ‘myrtle’ ( Myrtus communis ). On the basis of the collected source material (lexicographic, folklore and ethnographic data), the following semantic subcategories in the cognitive definition of the myrtle are distinguished: complexes, collections and equivalents; appearance and properties; location; cultivation and care; practical, ritualistic, magical and medicinal applications; prophecies; fortune-telling and symbolism, which follow the analysis of names and ways of categorising plants, according to the postulate of the subjective reconstruction of the linguistic worldview. Results : The author presents a tabular compilation of selected semantic subcategories, which are used in Slownik stereotypow i symboli ludowych to describe plants and explains how they are understood. As a result, the proposed facets can inspire other similar research in Europe or worldwide. Conclusion : On the basis of the conducted analyses, the author comes to the conclusion that the issues described in particular facets, which constitute the ethnolinguistic narrative about plants largely coincide with the area of interest of ethnobotany. The commonalities between both disciplines include: the object of research, the relations between the plant world and the human world described in both disciplines, the appreciation of the role of language and the subjective view of the world. The reflections presented in this article indicate the possibility of future interdisciplinary research, bringing together linguists and botanists. Keywords : ethnolinguistics, ethnobotany, cognitive definition, linguistic worldview

Да гісторыі ўжывання слоў талерантнасць, памяркоўнасць і цярплівасць у беларускай мове. Дыяхранічны аспект

The Author of the article is taking over the meaning of the words талерантнасць (eng. tolerance), памяркоўнасць (eng. reasonableness), цярплівасць (eng. patience), which are used for the description of the term tolerance in Belarusian language. The Author is looking after its appearance at the Belarusian language dictionaries, analyzing its etymology, comparing synonyms, antonyms and hyperonyms. At the same time the Author specifies the time range of specific changes of the form and content. It is necessary to pay attention to the question concerning to the subject of tolerance from a concrete person whose characteristic features are: the acceptance of other people, kindness, understanding, appreciation and respect towards other people, social groups (especially religious and national), up to the characteristics of abstract conceptions, ideas. On the other hand I should admit the absence at the vocabulary database of the content ‘understanding and respect for the different sexual orientation groups’, which begins to appear just at modern texts at the tern of the XX and the XXI century (so text researches as analyses of the questionnaires which will be carried out among Belarusian youth will be done by the Author in the nearest feature). At the Belarusian language dictionaries nation is minimally characterized by the concept tolerance (refers to the joint subject). At the article the Author has used the methodology of cognitive definition, proposed by Jerzy Bartminski.

Nieobyczajne wiersze „Wirydarza poetyckiego”: myśl antropologiczna i kultura literacka

In blurred poems of „Wirydarz poetycki” there is a strong power of sexual desire ant this is the power that rules the human world. There is no such thing as soul in human. They only have bodies that are almost identical to the intimate parts. „Picture is domain of art, literality is domain of pornography” – there in no need to argue with that words of Jerzy Bartminski. When taking them as most general guide in lecture of blurred poems, we can find the guide which show sus literary culture of this poems.

THE IDEAS AND ACHIEVEMENTS OF THE ETHNOLINGUISTIC SCHOOL OF LUBLIN AND THE NEW PERSPECTIVES TO THE BULGARIAN LINGUISTICS

e aim of the article is to present the main ideas and some of the contemporary achievements of thescholars of the so-called Ethnolinguistic School of Lublin, founded and led by Jerzy Bartminski. The author focuses on its cognitive orientation and, as a confirmation of such orientation, points out and describes in detail its main research objects: language worldview, stereotype, cognitive definition, value, perspective, profiling and subject. The text of the article presents also the main scientific publications and projects realized by the Polish ethnolinguists. Much attention is paid to the EUROJOS project, which studies the axiospheres of the Slavs and their European neighbors. The main aim of the project is to work out cognitive definitions of conceptual values, traditional for Slavic and European culture, such as home, freedom, work, Europe, honor and more. As a result of the project work, 5 volumes of the Axiological Lexicon of the Slavs and their Neighbors were published. In conclusion, the author presents some new perspectives that are revealed to the Bulgarian linguistics in connection with the ideas and experience of scientists from the Polish Lublin Ethnolinguistic School. For example, the author thinks that it is possible to proceed with the creation of a Bulgarian dictionary of folk stereotypes and symbols following the model of the dictionary created by the scientists in Lublin, as well as to realize a research project to study the contemporary Bulgarian language of values and to proceed with the development of the Bulgarian Axiological Lexicon

The speaking subject in Jerzy Bartmiński’s Linguistic Worldview Program: A Cognitive Grammar perspective

<p>W artykule omawiamy (z punktu widzenia gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera) kategorię podmiotu mówiącego -- kluczowego pojęcia w programie rekonstrukcji językowego obrazu świata (JOS) w wersji przedstawionej przez Jerzego Bartmińskiego. Proponujemy, by dynamiczne, otwarte ujęcie podmiotu wewnętrznie dialogującego z sobą samym (w propozycji Bartmińskiego) scharakteryzować w kategoriach langackerowskiego konceptualizatora jako hybrydową kategorię złożoną z nadawcy i odbiorcy, między którymi zachodzi negocjowanie znaczeń w dyskursie. Zakłada się, iż model ten można zastosować do wszystkich typów interakcji dyskursywnych, pisanych i mówionych, w tym dyskursu literackiego. Aby opisać proces negocjowania znaczenia w dyskursie, proponujemy połączenie langackerowskiej koncepcji bieżącej przestrzeni dyskursu (Current Discourse Space, CDS) z modelem możliwego „ja” w świecie literackim (Storyworld Possible Self, SPS) rozwijanym przez Maríę-Ángeles Martínez w jej analizie tekstów literackich.</p>

Pamięć historii w stereotypach etnicznych (na przykładach Tatara, Kozaka, Szweda i Turka)

<p>Autorka dokonuje analizy wybranych stereotypów etnicznych (Tatara, Kozaka, Szweda i Turka) przy zastosowaniu definicji kognitywnej, zgodnie z zasadami sformułowanymi przez Jerzego Bartmińskiego. Podstawę materiałową stanowią dane językowe pochodzące z ogólnych i gwarowych słowników języka polskiego, teksty folkloru oraz zapisy wierzeń. Rekonstrukcja obrazów najeźdźców pozwala uchwycić i zweryfikować parametry pamięci wyróżnione przez Wojciecha Chlebdę. W świetle analizowanych danych podmiot pamięci to strażnik polskiej historii, Polak-katolik ufny w pomoc Matki Boskiej, relacjonujący zdarzenia z dystansu (ale z zaangażowaniem i współczuciem). Przedmiotem pamięci jest historia relacji polsko-obcych. Treść pamięci charakteryzuje się m.in. ahistorycznością, uproszczeniami, fantastyką, sporadycznym odwoływaniem się do faktów, postaci i miejsc historycznych. Historia staje się tłem do zaprezentowania kanonu wyznawanych wartości i oceny zdarzeń. Dodatkowo – jako parametry pamięci – autorka wprowadza cel i funkcję pamięci: teksty o najeźdźcach pełniły funkcję integrującą, służyły identyfikacji swoich i obcych, pomagały kształtować właściwe postawy wobec najeźdźców.</p>

Tekst w sieci – próba charakterystyki

Celem artykułu jest próba przedstawienia charakterystyki tekstu sieciowego, dokonana na podstawie przeglądu różnych definicji pojęcia ‘tekstu’ i skonfrontowania ich z pojęciem ‘hipertekstu’. Autorka zestawia tradycyjne i nowatorskie ujęcia tekstu, powołując się na między innymi takich badaczy jak: Teresa Dobrzyńska, Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Anna Duszak, Wojciech Kalaga i Jurij Łotman. Istotnym punktem odniesienia dla przedstawianych rozważań są propozycje W. Kalagi, zawarte w pracy <em>Mgławice dyskursu</em>, które kładą nacisk na otwartość tekstu, jego nieustanne "bycie w ruchu" (semiotycznym). W świetle propozycji odbiegających od tradycyjnego ujęcia tekstu, jawi się on jako zjawisko dynamiczne, o charakterze procesualnym na różnych poziomach (semantycznym, komunikacyjnym). Tak postrzegany tekst bliski jest hipertekstowi jako formie otwartej, nieskończonej, której ostateczna postać jest cały czas kształtowana przez użytkownika. Ważną rolę w hipertekście odgrywają linki, ponieważ to one umożliwiają odbiorcy konstruowanie tekstu w sieci. Porównanie różnych poglądów na istotę tekstu i zestawienie ich z charakterystyką hipertekstu pozwala na wskazanie ważnych cech tekstu sieciowego.

НЕСКОЛЬКО СЛОВ О ДВУХ НОВЫХ ПОЛЬСКИХ СЛОВАРЯХ ПО СЛАВЯНСКОЙ ФОЛЬКЛОРИСТКЕ И ЭТНОЛИНГВИСТИКЕ

This paper presents a review upon two dictionaries on Slavic folklore studies and ethnolinguistics published in Poland in recent years, which reflect the variety of trends and methodological approaches in contemporary Polish Slavic studies. The first book that is reviewed is Volume V of the “Axiological lexicon of the Slavs and their neighbours”, edited by the well-known Polish ethnolinguist Jerzy Bartminski. The reviewed volume is dwelling upon the concept of “Honor” (Lublin, 2017; edited by Peter Sotirov and Deyan Aidachich) and is an example of parallel description of Slavic system of values based upon varied comparative data. The second book that is reviewed in this paper is the “Plants in folk beliefs and customs” dictionary (Wroclaw, 2016) by Adam Fischer, one of the most renown Polish ethnographers and folklorists of the first half of the 20 th century. Most of the data for the dictionary had been already collected and processed by Fischer in the 1930s, but the dictionary itself was edited and published by the research group in the University of Wroclaw only two years ago. The dictionary provides information on 250 plant species used in folk culture.

Blog – gatunek w formie kolekcji czy kolekcja gatunków?

The aim of the article is to answer the question stated in the title – is it possible to treat blog as a genre in a form of collection or a collection of genres. The research base for theoretical deliberations is Jacek Klosinski's blog ( klosinski.net ). In the first part of article, the history of the concept of collection has been presented. It is based on the most important names such as: Lew Wygotski, Jean Piaget, Anna Wierzbicka, Jerzy Bartminski, Stanislawa Niebrzegowska-Bartminska and Maria Wojtak. The concept of collection has been transferred to linguistics from psychological research on the development of human cognitive process. It has been precisely defined by Jerzy Bartminski and used in thorough analysis of verbal text by Stanislawa Niebrzegowska-Bartminska. The concept of collection was then transferred to genre research by Maria Wojtak, who presented the conception of two new genre forms: genre in a form of collection and a collection of genres. These forms may be very helpful in the analysis of blog, which is a complex and heterogenic form. The author presents an analysis of Klosinski’s blog structure, including delimitations and function problems, also establishes relations between parts of blog to check how organised and coherent its structure is. The author comes to the conclusion that, despite not meeting the requirements of genre in form of collection given by Maria Wojtak, blog is a multicomponent, heterogenic genre, the shape of which may be modified thanks to technological possibilities.

O różnych wariantach definicji leksykograficznej – od taksonomii do kognitywizmu

<p>Autorka dokonuje porównania sposobów eksplikowania pojęć przez Annę Wierzbicką i Jerzego Bartmińskiego. Wyodrębnia dwa warianty definicji maksymalnej – wariant rozbudowany o charakterze narracyjnej eksplikacji (Bartmiński) oraz wariant syntetyczny, zawierający skondensowane treści definicji pełnej (Wierzbicka, Bartmiński). Zestawia podobieństwa i różnice w podejściu do kwestii definiowania przez obydwoje badaczy. Podobieństwa łączy z realizacją postulatu pełnej analizy pojęcia i z odtwarzaniem w definicji wszystkich cech relewantnych językowo, kulturowo i komunikacyjnie, z fasetowym porządkowaniem zdań definiujących i z dbałością o „dowody językowe” dla powoływanych cech. Różnic upatruje w używanym języku, wykorzystywaniu podstaw materiałowych, podejściu do kwestii stabilizacji cech w definiensie oraz w ostatecznym – statycznym lub dynamicznym – kształcie zrekonstruowanego wyobrażenia.</p>

Сибирь (Syberia) w świetle danych systemowych języka rosyjskiego

<p>Сибир należy do tej grupy pojęć, które zajmują szczególne miejsce w leksyce języka rosyjskiego, zatem i w rosyjskim myśleniu o świecie. W artykule zrekonstruowano wyobrażenie Сибири na podstawie danych systemowych języka rosyjskiego (za źródło których posłużyły opracowania leksykograficzne), przy wykorzystaniu metody definicji kognitywnej, zgodnie z postulatami Jerzego Bartmińskiego. Zaprezentowano kwestię etymologii nazwy Сибирь, definicje, synonimy, opposita, derywaty: semantyczne i słowotwórcze. Analizę dopełnia przegląd utartych zestawień, wyrażeń i zwrotów frazeologicznych. Na podstawie danych systemowych zbudowano definicję kognitywną pojęcia, którą współtworzy 30 cech definicyjnych, uporządkowanych w następujące fasety: kategoria, część czego, opozycja, lokalizacja, cechy niezwiązane z wyglądem, rozmiar, cechy związane z wyglądem, lokalizator, warunki bytowe, funkcja, odczucia i uczucia ludzi wobec Syberii, mieszkańcy.</p><p>W różnych kontekstach językowego użycia wyrazu Сибирь (i jego derywatów) najbardziej wyraźnie ujawnia się negatywne wartościowanie Syberii, które w sposób bezpośredni wyrażają jej charakterystyki związane z miejscem odbywania kary, także ze specyficznymi warunkami klimatycznymi oraz trudnymi warunkami bytowymi, jakie w niej panują.</p>

Polski obraz biedy utrwalony w języku i w kulturze

<p>W artykule podjęto próbę rekonstrukcji najważniejszych składników językowo-kulturowego obrazu biedy. Kierując się założeniami metodologicznymi rekonstrukcji JOS, proponowanymi w pracach Jerzego Bartmińskiego i innych badaczy nurtu etnolingwistycznego, autorka wzięła pod uwagę trzy typy danych: dane systemowe zebrane na podstawie słowników języka polskiego (ogólnych, etymologicznych, frazeologicznych oraz słowników synonimów i antonimów), dane tekstowe (przysłowia, bajki ludowe, przykładowe teksty publicystyczne) oraz informacje kulturowe (wierzenia i zwyczaje ludowe opisane w pracach etnograficznych).</p><p>Analiza zgromadzonego materiału pozwoliła stwierdzić, że pojęcie biedy jest przeciwstawiane bogactwu i traktowane inaczej niż ubóstwo. Łączliwość rzeczownika bieda wyłącznie z przymiotnikami intensyfikującymi wskazuje, że użytkownicy języka dostrzegają przede wszystkim nasilanie się zjawisk związanych z trudną sytuacją materialną. Eufemizacja wyrażana jest natomiast zazwyczaj za pomocą wyrazu niedostatek, charakterystycznego dla polszczyzny oficjalnej.</p><p>W świetle utrwalonych połączeń wyrazowych bieda jawi się przede wszystkim jako odrębny byt towarzyszący ludzkiemu życiu, istota żywa zjawiająca się u człowieka wbrew jego woli (jak intruz), postrzegana zazwyczaj jako osoba. Taki obraz łączy się z ludowym wyobrażeniem biedy (jako chudej kobiety lub nagiego dziecka) obecnym w ikonografii oraz w tekstach bajek. W niektórych przysłowiach biedę przedstawia się jako nauczyciela uczącego doceniać rzeczy powszednie.</p><p>Inne metafory realizowane w utrwalonych multiwerbizmach bazują na wyobrażeniu biedy jako choroby, przedmiotu lub pojemnika. W tekstach publicystycznych i naukowych traktuje się biedę jak przeciwnika lub zagrożenie, z którymi należy walczyć, w ludowym obrazie świata przeważa natomiast fatalizm. We wszystkich typach danych pojęcie biedy jest negatywnie wartościowane.</p>

Sposoby nazywania przedmiotu jako narzędzie profilowania jego wyobrażenia bazowego. Na przykładzie polskich nazw śniegu

<p>Autorka przyjmuje definicję profilowania pojęć zaproponowaną przez Jerzego Bartmińskiego i Stanisławę Niebrzegowską-Bartmińską i sprawdza, w jakim stopniu za narzędzie profilowania bazowego wyobrażenia śniegu można uznać nazwy przedmiotu. Podstawą materiałową dla analiz są nazwy śniegu notowane w słownikach polszczyzny ogólnej, we współczesnych publikacjach specjalistycznych z zakresu meteorologii, inżynierii pogodowej, krystalografii, komunikacji, sportów zimowych, a także utrwalone w gwarach ludowych. Autorka ustaliła, że na bazowe wyobrażenie śniegu składają się cechy fizykalne. Nazwa podstawowa (śnieg) utrwala podobieństwo tego zimowego opadu do deszczu. Nazwy naukowe odwołują się do obiektywnych cech śniegu, są precyzyjne i systemowe; specjaliści-praktycy (drogowcy, narciarze, myśliwi) także postrzegają go w kategoriach obiektywnych, ale reprezentują podejście funkcjonalne – eksponują w nazwach śniegu określone sposoby postępowania z nim. Nazwy potoczne mają motywację obiektywną i subiektywną – na zasadzie analogii nawiązują do znanych obiektów (puch, krupy, kasza). Nazwy ludowe są subiektywne – wpisują się w system wierzeń i funkcjonują w ramach określonej mitologicznej wizji świata. Nazwa, by mogła być uznana za narzędzie profilowania, powinna być oparta na subiektywnym doświadczeniu podmiotu, co szczególnie wyraźnie ujawniają synonimy.</p>

The need for textual evidence in reconstructing linguistic pictures of conceptual categories

<p>Autorzy dowodzą konieczności uwzględnienia danych tekstowych przy rekonstrukcji JOS-u w myśl koncepcji etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Na przykładzie trzech kategorii konceptualnych oznaczonych angielskimi leksemami hussy ‘latawica’, pheasant ‘bazant’, i maid ‘pokojówka’, ‘panna’, pokazują na ile i o ile zmienia się językowy obraz świata po uzupełnieniu danych systemowych w postaci definicji słownikowych o znaczenia kontekstowe obecne w wybranych tekstach. Swoje rozważania i analizy umieszczają w szerszym kontekście metodologicznym, tj. sporu o sposób rozumienia i uprawiania semantyki leksykalnej. W tym względzie kontrastują metodologie JOS-u, otwarta na wiele typów danych, w tym danych tekstowych, z taką praktyką badawcza, która programowo zorientowana jest wyłącznie na dane słownikowo-encyklopedyczne.</p>

Kognitywna definicja Welesa~Wołosa: Etnolingwistyczna próba rekonstrukcji fragmentu słowiańskiego tradycyjnego mitologicznego obrazu świata<br>Cognitive Definition of Weles~Wołos: An Attempt at Reconstruction of a Fragment of the Traditional Mythological Appearance of the Slavic World</br>

The author analyses Perun, a supreme Storm-God in Old-Slavic pagan religion and mythology, which is correlated to rock, thunder, lightning and rain, war and justice. The author focuses on that problem as a part of Slavic mythology worldviews. Theoretically and methodologically it is based on the model on cognitive definition as proposed by Jerzy Bartminski.