<p><strong>Obcy bogomilizm? Historiozoficzne wahania Petara Mutafcziewa</strong></p><p>Artykuł jest poświęcony historycznemu esejowi Petyra Mutafcziewa pt. <em>Pop Bogomił i święty Iwan Rylski. Duch negacji w naszej historii (Поп Богомил и Свети Иван Рилски. Духът на отрицанието в нашата история).</em> Tekst wybitnego historyka napisany w 1934 roku został omówiony w kontekście całościowego historiograficznego dorobku autora oraz w świetle kulturowych poszukiwań bułgarskich intelektualistów okresu międzywojennego. Opracowanie przynosi nowe ustalenia dotyczące wpływów zewnętrznych na naukowe poglądy Mutafcziewa, przede wszystkim stosunek Benedetta Croce’go do <em>absolutnego historyzmu.</em> W tekście rozpatrzono również trzy główne koncepcje historiozoficzne bułgarskiego mediewisty: 1) <em>skokowy</em> rozwój bułgarskiej historii, 2) destrukcyjny wpływ bizantynizmu na życie polityczne, religijne i kulturowe średniowiecznej Bułgarii, a także 3) powierzchowny charakter ludowej wiary Bułgarów jako skutek przyjęcia obcego chrześcijaństwa z rąk bizantyjskich. Pod tym względem bogomilizm wydaje się być doktryną <em>zewnętrzną</em>, zawierającą starsze idee dualistyczne, które rozpowszechniały się w Bizancjum, a tym samym do pewnego stopnia odzwierciedlały destrukcyjny charakter bizantynizmu. Oryginalna koncepcja Mutafchieva odchodzi od utartych ścieżek przetartych przez wcześniejszych badaczy, a tym samym świadczy o doskonałości zarówno samego eseju, jak i ogólnej wizji historii Bułgarii prezentowanej przez historyka.</p>