Zekât ile İlgili Hadislerin Değişen İktisadi Unsurlar Bağlamında Yorumlanması - Tecrîd-i Sarih Tercüme ve Şerhi Özelinde-

Abstract

Hadislerin anlaşılması ve yorumlanması, toplumsal değişimle birlikte önemli bir hal arz etmiştir. Toplumsal değişimi etkileyen temel faktörlerden birisi de iktisattır. Din ve iktisat etkileşimi her dönemde dini metinlerin yorumlanmasında önemli bir faktör olmuştur. Makalede, öncelikle iktisadi hayatın tarihsel süreçte geçirmiş olduğu değişimler ele alınmıştır. İslam ve iktisat etkileşimi genel hatlarıyla ele alındıktan sonra da zekât ile ilgili hadislerin, değişen iktisadi unsurlar bağlamında yorumlanması, Tecrîd-i Sarih Tercümesi ve Şerhi özelinde ele alınmıştır. Bu eser, Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemine geçiş sürecine ve bu süreçte meydana gelen değişimlere şahitlik eden Ahmed Naim ve Kâmil Miras tarafından tercüme ve şerh edilmiştir. Bu iki müellif, toplumsal değişim faktörlerini yorumlarına belirgin bir şekilde yansıtmışlardır. Zekatla ilgili hadisleri değişen iktisadi unsurlar bağlamında ele alan Kâmil Miras, zekâtta ölçü olarak kullanılan altın ve gümüşten yapılmış dinarı ve dirhemi ele almıştır. Dinarın ve dirhemin tarihi süreç içerisinde geçirmiş olduğu değişimleri analiz ederek tağşişe uğrayan dinar ve dirhem ile ilgili fıkhi tartışmalara yer vermiştir. Daha sonra da iktisadi hayattaki değişimin; yeni çıkan fülüs ve kâğıt paraların zekâtına, nisab ve zenginliğin ölçüsüne etkisini değerlendirmiştir. Bu çerçevede oluşan sorunların çözümünde de yöntem olarak, örf ve adetin kullanılması gerekliliğini savunmuş ve bu bağlamda tahlillerini ortaya koymuştur.