XVI. YÜZYIL ŞAİRLERİNDEN SENÂYÎ’NİN “NEYİSTÂN-I ZÜLÂL”İ

Abstract

İran edebiyatının önde gelen isimlerinden olan Fettâhî-i Nîşâbûrî (ö. H. 852/M. 1448-9?)’nin Şebistân-ı Hayâl adıyla şöhret bulan eseri, klasik Türk edebiyatında hem tercüme, şerh ve nazireler yoluyla hem ta‘miye yöntemleriyle yazılmış şiirlerin tarzını tarif için kullanılan “Şebistân-ı Hayâl tarzındadır,” gibi ifadelerle kendisinden söz ettirmiştir. Senâyî’nin Neyistân-ı Zülâl adlı eseri de Fettâhî’nin eserine yazılmış bir naziredir. XVI. yüzyılda Şehzâde Mustafa Manisa sancağındayken bu şehirdeki edebî muhite mensup bir şair olan Senâyî’nin bu eserinden birçok kaynakta bahsedilmektedir. Yalnızca, Fettâhî’nin Şebistân-ı Hayâl’i tarzında yazılmış olduğu kaydedilen eser üzerine müstakil bir çalışma bulunmamakta ve eseri konu alan bibliyografik başlıklarda kaydedilenler oldukça sınırlı kalmaktadır. Söz konusu eserin bu yazıda tanıtılan nüshası 1940 yılında Yahya Efendi Dergâhında Mahmud Efendi’nin kurduğu kütüphaneden Süleymaniye Kütüphanesine geçen yazmalar arasında olup Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu 2051 numarada kayıtlıdır. Herhangi bir maddi eksiklik tespit edilmeyen bu nüsha 95 varaktan oluşmaktadır. Çalışmamızda müellifin hayatı ve eseri hakkında kaynaklarda yer alan kayıtlar, söz konusu nüshadaki bilgilerle karşılaştırılarak değerlendirilmiş, eldeki nüshanın biçim ve içerik özelliklerinden yola çıkılarak Neyistân-ı Zülâl’in klasik Türk edebiyatındaki Şebistân-ı Hayâl literatürü içindeki yerinin tespitine çalışılmıştır. Bunların yanı sıra eserin içerdiği başlıklar kısaca özetlenmiş, eserde kullanılan ta‘miye tarzına yönelik bir çözüm örneği ile ek olarak sebeb-i telif ve hatime bölümlerinin transkripsiyonlu metinlerine yer verilmiştir.