KLASİK FARS VE TÜRK ŞİİRİNDE ŞAHNÂME KARAKTERLERİ

Abstract

Firdevsî’nin büyük eseri Şahnâme içerdiği bilgiler bakımından gerek tarih alanında gerekse edebiyat alanında araştırmacıların dikkatini çekmiş ve üzerinde birçok çalışma yapılmasına olanak sağlamıştır. Şahnâme hem Fars edebiyatında hem de Türk edebiyatında büyük ilgi görmüştür. Klasik Fars edebiyatında ve Klasik Türk edebiyatında Şahnâme’den esinlenerek eserler yazılmıştır. Kimi zamanda şairler şiirlerini yazarken Şahnâme’den faydalanmış ve Şahnâme’de geçen karakterleri edebi sanatlar bünyesinde kullanmışlardır. Şairler bazen memduhları için yazdığı kasidelerde memduhu yüceltmek için Şahnâme’de geçen büyük ve güçlü bir kahramana benzetmiştir. Klasik Fars ve Türk şiirinde şairler kimi zaman da memduhun düşmanını Şahnâme’de yer alan zalim bir karaktere benzetmişlerdir. Çalışmamızda hem Klasik Fars edebiyatında hem de Klasik Türk edebiyatında çoğunlukla kasidelerde yüzlerce örneği olan Şahnâme karakterlerine yer verilen bu tarz kullanımlardan ziyade her iki edebiyatta da gazellerde geçen farklı kullanımlar tespit edilerek beyit örnekleriyle dikkatlere sunulmuştur. Konunun genişliği göz önünde bulundurulduğundan her iki edebiyatta da örneği bulunan karakterlere yer verilmeye özen gösterilmiştir. Söz konusu örneklerle ilgili olarak her iki edebiyatta da beyitler dikkatle seçilmiş; Farsça beyitler Türkçeye çevrilmiş; beyitlerde geçen kahramanlarla ilgili bilgiler verildikten sonra gerekli açıklamalar düşülmüştür.