What does law have in common with a folk tale? Perspectives of application of Propp’s method in jurisprudence

Abstract

Niniejsze opracowanie ma na celu przybliżenie czytelnikowi dokonań rosyjskiego literaturoznawcy Włodzimierza Proppa oraz analizę możliwości ich zastosowania w prawoznawstwie. Propp zajmował się badaniem utworów z gatunku bajki magicznej, dochodząc do wniosku, że fabuła tych utworów składa się z 31 powtarzalnych funkcji, które wykonywane są przez 7 typów bohaterów. Propp ukazywał, że pomimo zmian nazw czynności, postaci, atrybutów na powierzchownym poziomie tekstu w różnych bajkach głęboki poziom tekstu pozwala dostrzec tożsamości między poszczególnymi utworami. Główne dzieło Proppa Morfologia bajki wraz z myślą antropologa Clauda Lévi-Straussa oraz odkryciami Noama Chomsky’ego stały się inspiracją dla rozwoju francuskiej szkoły strukturalizmu oraz badań narratologicznych. Rozważania zawarte w artykule wpisują się w nurt badań określany mianem law and literature, zwłaszcza w jego narratologiczną gałąź. Opracowanie w syntetyczny sposób prezentuje dotychczasowy stan badań z zakresu narratologii prawnej oraz przedstawia możliwe zastosowania myśli Proppa w tej dziedzinie i ich ograniczenia. Praca nie ma charakteru dogmatycznoprawnego, stąd zbędne jest odwoływanie się do metod formalno-dogmatycznej czy historycznoprawnej, zasadniczą rolę odgrywa w niej analiza dyskursu. W artykule ukazano, że z uwagi na różnice zachodzące między prawem a literaturą dokonania Proppa mogą przede wszystkim być inspiracją dla prawoznawstwa, niemniej istnieją także płaszczyzny, na których metoda Proppa może być zastosowana wprost.