Vrijheid van meningsuiting en godsdienst versus het non-discriminatiebeginsel

F Van Schaik

doi:10.4314/pelj.v3i2.43504

Abstract

A certain tension between freedom of expression and the proscription of discrimination is present in post World War II international law. This tension is dealt with differently in different jurisdictions. This contribution addresses the manner in which the lawgiver and courts of the Netherlands have approached the matter. With reference to the relevant legal sources, the manner in which the law dealt with insult (especially of Jews and Roman Catholics) in the first half of the twentieth century is described, followed by a description of the reaction of some countries to the Convention on the Eradication of All Forms of Racial Discrimination (CERD). The Netherlands government chose to build its implementation of CERD on the existing law of insult, making insult on grounds of race, religion, life view, gender or sexual orientation punishable. This has created a specific tension regarding the freedom of expression in insult cases. The relevant jurisprudence is discussed under three headings: * suspected anti-semitism * extreme rightist politics * history writing on World War II and nazism The wish of the Netherlands government has been to deal with the combating of racial discrimination in a manner which would not lead to undue limitations on the freedom of expression. Partly due to the nature of CERD, which was ratified by the Netherlands without reservation, the implementing legislation has however made strong inroads into freedom of expression. In the jurisprudence race was given a wide meaning while the courts held on to the doctrine on insult not requiring animus iniuriandi and accepting dolus eventualis as sufficient. Thus racial insult is easily established, limiting freedom of expression to a larger extent than in countries such as the USA and UK.

Highlights

Vrijheid van meningsuiting zoals thans neergelegd in artikel 7 van de grondwet is een verdere ontwikkeling van de eveneens in 1848 opgenomen vrijheid van drukpers
De verhouding tussen het verbod op discriminatie naar ras en de vrijheid van meningsuiting en godsdienst in het Nederlandse Recht.[1]
De wetgever heeft in 1934 gekozen voor aansluiting bij het leerstuk van de belediging, een keuze die heeft doorgewerkt in de plaats die anti-discriminatie bepaling thans nog in ons recht hebben

Summary

VRIJHEID VAN MENINGSUITING EN GODSDIENST VERSUS HET NONDISCRIMINATIEBEGINSEL

De verhouding tussen het verbod op discriminatie naar ras en de vrijheid van meningsuiting en godsdienst in het Nederlandse Recht.[1]. Het op straat dragen van zo'n insigne, een rode band met een witte cirkel en een hakenkruis, levert wel een veroordeling ter zake van 137 c, op en wel tot vier maanden onvoorwaardelijk.[20] Nu de verdachte aangaf dit te hebben gedaan om zijn sympathie voor het Nationaal Socialisme te uiten, laat de Hoge Raad door de verwerping van het cassatieberoep ook hier het non-discriminatie beginsel prevaleren boven de vrijheid van meningsuiting. Bij de parlementaire behandeling van de wetsontwerpen die uitvoering gaven aan het internationale verdrag heeft de toenmalige minister van Justitie nog uitvoerig betoogd dat er geen grote inperking van de vrijheid van meningsuiting zou volgen uit de anti-discriminatie bepalingen. Naast deze juridische factoren hebben ook een aantal sociaal politieke factoren bijdragen aan het grote primaat van het non-discriminatie beginsel in relatie tot de vrijheid van meningsuiting. Quint G De strafrechtelijke bestrijding van rassendiscriminatie Stichting NJCM-Boekerij: Juridische middelen ter bestrijding van rassendiscriminatie en raciaal gemotiveerde geweldpleging (Leiden 1996)

Rosier Vrijheid van meningsuiting

Hoge Raad en Hof register