Uluslararasılaşma Düzeyi ve Finansal Performans İlişkisi: BİST İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Gelişmekte olan ekonomilerin küresel ekonomideki görünürlüğü ve büyümesi arttıkça, bu ekonomilerde faaliyet gösteren işletmelerin faaliyetleri de daha önemli hale gelmektedir. Özellikle liberalleşme adımlarının hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerdeki işletmelerin uluslararasılaşmasını arttırdığı bilinmektedir. Ancak artan uluslararasılaşmanın işletmelere sağladığı performans getirilerinin istenilen düzeyde gerçekleşmesi konusu tartışmalıdır. İlgili yazında uluslararasılaşma düzeyinin işletme performansı üzerinde olumsuz, olumlu ve karma etkileri olduğunu belirten birçok çalışma ortaya konmuştur. Bu çalışmada gelişmekte olan ekonomilerde olduğu gibi liberalleşme ve uluslararasılaşma sürecinin uzun yıllardır devam ettiği Türkiye’deki işletmelerin uluslararasılaşma ve finansal performans ilişkisi irdelenmiştir. BİST’te işlem gören 295 işletmeden 2005-2018 yıllarına dair elde edilen 3386 gözlem panel sabit etkiler modeli ile analize tabi tutulmuştur. Bulgulara göre, örneklemde yer alan işletmelerin uluslararasılaşması arttıkça finansal performansı düşmektedir. Benzer şekilde işletmelerin Ar-Ge yoğunluğu ve kaldıraç oranının artması finansal performanslarını olumsuz yönde etkilemektedir. Öte yandan, işletmelerin büyüklüğü arttıkça finansal performans düzeyleri de artmaktadır. Elde edilen bilgiler ışığında uluslararasılaşmanın getirilerinden Türkiye’deki işletmelerin henüz beklenen oranda faydalanamadığı sonucu elde edilmiştir. Ayrıca, Türkiye’deki işletmelerin uluslararası rekabet gücünün sadece ihracat teşvikleri ile artmasının mümkün olmadığı söylenebilir. Gelecekte yapılacak araştırmalarda Türkiye’deki işletmelerin çoğunda görülen aile sahipliği ve aile kontrolünün uluslararasılaşma ve performans ilişkisi üzerindeki rolü irdelenebilir. Birincil veri kaynakları ile küçük ve orta büyüklükteki işletmeler ile yapılacak araştırma bulguları da mevcut araştırmanın sonuçlarını genişletebilir.