Türkiye’de Kırsal Alanların Marjinalleştirilmesi

Abstract

Türkiye’de küreselleşme hareketleri ve neoliberal politikaların etkisi ile kentlerin politik, ekonomik ve kültürel anlamda merkezileşmesi, kentsel ve kırsal alan arasında güç dengesizliğini ve eşitsizliği beslemektedir. Dolayısıyla Türkiye’de kırsal alan çalışmalılarında daha çok eşitsizliklerin giderilmesi ya da hafifletilmesine yönelik çaba harcanmaktadır. Bu çalışmanın odağında eşitsizliklere çözüm üretmek değil, kent karşısında kırsalın eşitsiz konuma indirilmesinin yani marjinal olarak algılanmasının altında yatan nedenleri anlama çabası yatmaktadır. Kırsal alanın algılanma biçiminin, alanın planlanmasında etkili olduğu yargısı ile yapılan bu çalışmada, kent ve kır arasında merkez-çevre teorisi kapsamında üretilen kırsal alana yönelik dışsal marjinallik algısı Malatya İli örneğinde planlama uzmanlarının görüşlerine dayanarak değerlendirilmektedir. İlin planlamasından sorumlu uzmanlarla yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen temalar kırsal ve kentsel alanın birlikte planlanamamasının zorluklarını ortaya koyarken, planlamada düzeyler ve ölçekler arası bilgi akışının uzmanların marjinallik algısını beslediği tespit edilmiştir. Özellikle politik boyutta hâkim olan kentsel değerlerin aşkınlaştırılmasına yönelik söylemler dışsal marjinallik kapsamının genişlemesine ve kırsal alanda eşitsizliğin artmasına neden olmaktadır. Eşitsizliğin artması ile birlikte kırsal alanın kendine özgü üretim biçimleri ile karakterize olmayan bir biçimde yeniden üretim sürecine dâhil olarak, alana yönelik tanımsızlık aşılamaz bir aşamaya varmaktadır. Kırsal alana yönelik marjinallik tiplerinin ve faktörlerinin belirlenmesi kent-kır etkileşiminin bütünsel planlaması ve planlamada önceliklerin tespitinde önemli bir araç olarak kullanılmalıdır.