Türkiye‘de Bal Verimi ve Çevresel Kirleticiler Arasındaki İlişki

Abstract

Son yıllarda, çevre kirliliği, iklim değişikliği ve aşırı doğal kaynak kullanımı sonucu ekosistemde sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bal arıları bu çevresel kirlilikten en çok etkilenen canlılar arasındadır. İklim değişikliği ve çevresel kirleticiler koloni gelişimindeki düzensizliklere, zayıf kolonilerin oluşmasına, hastalıkların yaygınlaşmasına, tarlacı arıların kovanına geri dönememesine ve onların ölümlerine ve verim düşüklüğüne neden olmaktadır. Türkiye Dünya‘da bal üretiminde Çin‘den sonra ikinci sıradadır. Bal Türkiye için stratejik bir üründür. Bu çalışmada bazı çevresel kirleticilerin Türkiye‘deki bal verimine etkisi araştırılmıştır. Zaman serisi analizi kullanılan bu araştırma 1990–2017 yıllarını kapsamaktadır. Araştırmada bağımlı değişken olarak bal verimi, bağımsız değişkenler olarak; metan (CH4), karbondioksit (CO2), diazot oksit (N2O) salınımı, pestisit, insektisit, fungusit, herbisit kullanımı ve sanayi üretim indeksi kullanılmıştır. ADF Birim Kök testi ile serilerin durağanlığı test edildikten sonra değişkenler arasındaki ilişkisi Johansen eşbütünleşme analizi ile incelenmiştir. Bal verimi üzerinde çevresel kirleticilerin etkisi FMOLS analiz yöntemi ile test edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre %1 CH4, CO2, N2O ve pestisit kullanımının artması sonucunda bal veriminin sırasıyla; %0,70; %0,74; %0,37 ve %0,36 azaldığı belirlenmiştir. Öte yandan, %1 insektisit, fungusit, herbisit kullanımı ve sanayi üretim indeksinin artması sonucunda bal veriminin sırasıyla, %0,15; %0,14; %0,09 ve %0,84 arttığı tespit edilmiştir.