Türk Tarih Dizilerinde Yükselen Osmanlı Miti

Abstract

Son dönem geleneksel Türk televizyonculuğunda dizi anlatı türünde, özellikle Osmanlı tarihinin sıklıkla konu edildiği görülmektedir. Bu dizilerde Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi, kuruluş evresinden yükselme ve çöküş dönemlerine değin farklı karakterler ve olay örgüleri içinde kurmaca bir anlatı olarak izleyici ile buluşturulmaktadır. Bu yapımların “Osmanlı” kavramını tanımlarken aynı zamanda onu mitleştirdiği öngörülmektedir. Bu öngörüden hareketle çalışmada, Osmanlı tarihini konu alan yerli dizilerde hangi mitlerin, söylen, anlatı ve söylem düzeyinde öne çıktığı ve bu inşaya eşlik ettiği çalışmanın temel sorunsalı olarak belirlenmiştir. Çalışma evreni olan yerli tarih dizileri içinden Kuruluş Osman ve Diriliş Ertuğrul dizileri örneklem grubu olarak seçilmiştir. Bu dizilerde yer alan mitik unsurlar, şimdiki zamanda yükselen bir “Osmanlı” mitinin varlığına ilişkin olarak çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın kuramsal çerçevesi, Roland Barthes’in göstergebilimsel yaklaşımı ile mitlerin yapısı, kökeni ve özellikleri açısından Mircea Eliade’nin mit yaratma süreçleri dikkate alınarak kurulmuştur. Bu iki yaklaşım çerçevesinde incelenen dizilerde mitik unsurların nasıl kullanıldığına ilişkin bulgular, göstergebilimsel analiz ile elde edilerek “mitik kodlar” bağlamında değerlendirilmiş ve niteliksel bir çözümleme ile yorumlanmıştır. Yapılan çözümlemeler sonucunda Osmanlı tarihini konu edinen bu dizilerde mitik unsurlara yer verildiği ve bu kodların oluşturduğu anlamla Osmanlı mitinin bugünde inşa edildiği izlenmiştir.