TÜRK POLİS JARGONUNDA YAŞAYAN ESKİ TÜRKÇE İZLER

Abstract

Aynı meslek veya topluluktaki kişilerin ortak dilden farklı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığı şeklinde anlamlandırılan jargon ifadesi, kısaca meslek dili (vocational language) olarak da tanımlanır. Bir meslek alanına ait sözler, aynı zamanda o dilin terimlerini de temsil etmektedir. Aynı uğraşı icra eden meslektaşların iletişimleri; diğer bireylerin anlayabileceği bir söz dizimine sahipken anlamlandırma sırasında meslek dalı dışında kalan kişilerin anlayamayacağı söz ve anlamları içermektedir. Gündelik konuşma dilinde ve ölçünlü dilde sıkça kullanılmayan ancak belli meslek gruplarında temel ve terim anlamları yanında özel anlamlarıyla da kullanılan söz varlığı, o meslek dilinin kendi bünyesinde oluşur ve gelişir. Her meslek grubunun sahip olduğu bu dil özelliği, belli meslek dallarında daha da ön plana çıkmaktadır. Hatta bazen o mesleği ifade eden sözler hâline gelmektedir. Polis jargonu da diğer güvenlik güçlerinde olmayan, yalnızca polis kuvvetlerinin kullandığı kendine has bazı sözcükleri söz varlığında muhafaza etmektedir. Kuruluş ve teşkilatlanma, kurumsal kimliklerin oluşmasında ve köklü geleneklerin oluşturulmasında etkilidir. Kadim geçmişe sahip kurumlar, yapısal organizasyonunu tamamlamış, disiplinli, meslek etiğine sahip olmalarının yanında kendi meslek dilini de oluşturmalarıyla tanınırlar. Türk Polis Teşkilatı, 1845 yılında kurulmuş iç güvenlik özelinde hareket eden bir devlet teşekkülüdür. Teşkilatın iki asra yaklaşan tarihi ve miras bir kurum olma serüveni, meslek dilinin oluşmasında yeteri kadar süreye sahip olduğunu da göstermektedir. Türk dilinin ilk yazılı belgeleri olan Göktürklere ait kitabelerinde geçen öt- ve al- eylemleri, Türk Polis Teşkilatının meslek dilinde ilk kayda geçirildiği şekilde yaşamaya devam etmektedir. Türkiye Türkçesinde unutulmuş öt- ve al- eylemleri, Türk polis jargonunda hâlihazırda canlı bir şekilde yaşamaya devam etmektedir. Kurumsal kimliği yansıtan meslek dilinin, köklü geçmişinin bu dil mirasıyla birlikte görülmesi bugüne kadar eksik kalmış bir cihettir. Çalışma, bu özellikleriyle gölgede kalmış polis meslek dilini resmî kuruluşundan çok daha eskilere götürmeyi ve kültürel dil mirasına ışık tutmayı amaçlamaktadır.