The westernization effect on the image of women from Second Constitutional Period magazines to passages in Istanbul Beyoğlu

Abstract

Osmanlı’nın modernlik gayesi altında toplumsal eğitimdeki görsel kullanımı, zaman içerisinde tüketim kültürünü de etkileyerek, gözlenebilen mimari değişimlere yol açmıştır. Bunun en iyi örneklerinden biri Osmanlı’nın 19. yüzyılda tanışıp hakimiyetinin son yılına kadar benimsediği batılı yapı türlerinden pasaj yapılarıdır. Basılı yayınlarla başlatılmaya çalışılan tüketim ve sosyal hayatta kadının rollerine dair değişim furyası, Beyoğlu Bölgesi gibi daha radikal semtlerde batılı tarzdaki mimari yapıların da benimsenme sürecini etkilemiştir. Bu çalışma kapsamında, kadın başlığı altında gizlenen Osmanlı’nın modernlik beklentilerinin dergi görselleri üzerinden incelenmesinin ardından, bu beklentilerin toplum tarafından ne düzeyde kabul gördüğü, pasaj yapılarının yıllar içinde barındırdığı özellikler açısından anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda Şark Aynalı Pasajı, Hacopula Pasajı, Tünel Pasajı, Afrika Pasajı ve Elhamra Pasajı yapıları değerlendirmeye alınmıştır. 19. yüzyılın batı hayranlığıyla birlikte değişmeye başlayan Osmanlı’nın geleneksel çarşıları, 20. yüzyılın başlarında tüketim dönüşümünün, Avrupalı ürünlerin ve markaların yaygınlaşmasıyla hız kazanmıştır. Pasaj yapılarındaki mağazaların kadınlara hitap edebilecek şekilde çeşitlendirilmiş olması, II. Meşrutiyet Dönemi’nde sosyal hayatta ve tüketimde kadına dair toplumsal zihniyete yapılan yatırımları kanıtlar niteliktedir.