The Iraqi Identity: An Alternative History of Identity in Iraq

Abstract

Irak’ta kimlik meselesi çoğunlukla yapaylık varsayımı üzerinden tartışılmaktadır. Bu ana akım yapaylık tezi, devlet-altı ve devlet-üstü kimlikleri önceleyerek devlet kimliğinin yokluğunu veya güçsüzlüğünü ispatlamaktan ziyade bu kimliğin üstünü örtmektedir. Bu makale, Irak’ta devlet kimliğinin mevcudiyetini, nüfuzunu ve kapsamını tarihsel ve güncel yansımaları üzerinden araştırmaktadır. Makale, Iraklılığın diğer aidiyet boyutlarının yanında bir alternatif teşkil edip etmediğini, bu kimliğin hangi yollarla kurgulandığını ve siyasî ve toplumsal olarak nasıl bir karşılığa sahip olduğunu araştırmaktadır. Bu anlamda, Irak siyasetini ve toplumunu tarihsel olarak okumanın ana paradigması olan yapaylık tezine karşılık Iraklılık kimliği üzerinde konumlandırılan bir bakışın Irak’ta kimliğin tarihini alternatif bir yoldan okuma imkânı verdiği ve alternatif bir kimlik tarihi ortaya çıkardığı savunulmaktadır. Bu okuma neticesinde bu kimlik tarihine dair birbiriyle alakalı dört farklı sonuca ulaşılmaktadır: İlk olarak, incelenen tarih içerisinde Iraklılığın önemli bir ideolojik/kültürel etken olarak hazır bulunduğu görülmektedir. İkinci olarak, Iraklılığın Irak’taki diğer aidiyet boyutlarıyla çoğu zaman bir etkileşim içerisinde olduğu gözlemlenmektedir. Üçüncü olarak, dönemlere ve aktörlere bağlı biçimde Iraklılığın kurgulanışında önemli farklılaşmalar tespit edilmektedir. Dördüncü olarak, Iraklılığın devletin ve seçkinlerin politikalarının ötesinde toplumsal yayılımı gözetilmektedir.