The Image of Queen Suyumbike in Tatar Literature at the Beginning of the 20th Century

Abstract

Kazan Hanlığı’nın Ruslar tarafından işgal edilmesi Tatar halkının tarihinde büyük bir facia olarak nitelendirilmektedir. 1552 yılında Kazan Hanlığı’nın yıkılmasıyla Tatar halkı devletini ve millî özgürlüğünü kaybetmiştir. Bu olay, Tatar halkını derinden sarsmış; ekonomik, dinî ve kültürel yıkımlara sebep olmuştur. 
 Bir milletin tarihî geçmişinde yer alan önemli olaylar edebiyatta yansıma bulmaktadır. Kazan Hanlığı’nın Ruslar tarafından işgali ve bunun sonucunda millî özgürlüğünün kaybedilmesi Tatar halkının tarihî hafızasında derin yaralar bırakmıştır. Farklı dönemlerde, Tatarca başta olmak üzere Rus ve Türk dillerinde Kazan Hanlığı’nın yıkılması ve Tatar halkının tarihî geçmişini konu eden çok sayıda edebî eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin hepsinin merkezinde Tatar halkının millî özgürlük simgesi, akıllı ve güzel kadın, acıklı bir kadere sahip olan Süyümbike Hanbike imgesi bulunmaktadır. 
 Tatar halkı için Kazan Hanlığı’nın son Hanbikesi Süyümbike hem üzüntü hem sevgiyle dile alınan bir şahsiyettir. 1551 yılında Hanbikesini Moskova’ya esir olarak göndermek zorunda kalan ve akabinde 1552 yılında devleti -Kazan Hanlığı- Ruslar tarafından işgal edilen Tatar halkı için Süyümbike’nin ismi, kaybedilen devletin ve özgürlüğün sembolüne dönüşmüştür. Çalışmada, hermeneutik yöntem kullanılarak Kazan’ın işgalinden sonra Süyümbike ve Kazan Kremlinin merkezinde bulunan Süyümbike Minaresi hakkında XX. yüzyılın başında Tatar yazar ve şairlerce kaleme alınan eserlerin analizi yapılmaya çalışılmıştır.