The Experience of Being an Individual with Disabilities in the Life of the Village: A Qualitative Research Example

Abstract

Bireyin biyolojik ve fiziksel eksiklikleri ya da farklılıkları olarak tanımlanan “engellilik” kavramı, günümüzde engelli bireyin kendisi ve diğerleriyle kurduğu ilişkileri dikkate alarak sosyal ve kültürel bağlamda yeniden tanımlanmaktadır. “Engel durumu”, bireyin bedenine işaret eden ve bedensel aktivitelerinin kısıtlılık hali ile ilgili olmakla birlikte “engelli olma durumu” bireyin günlük hayatında, iş ve arkadaş çevresinde, aile bireyleriyle olan iletişiminde kısacası sosyal yaşamında karşılaştığı olumsuz tutum ve eylemlerle inşa edilen bir durumdur. Bireyin engellilik durumu sahip olduğu sosyal ve kültürel ortama göre diğer bir ifadeyle yaşadığı sosyal ve kültürel çevreye göre göreli bir hal alabilir. Buna göre bireyin kırsalda yaşaması ile kentte ve hatta kentin hangi mahallesinde yaşadığı onun sosyal engellenmelerle karşılaşmasında belirleyici olabilir. Bu bağlamda engellilik farklı sosyal faktörlerle birlikte düşünülmelidir. Çalışmada, yaşanılan mekânın kırsal odağına dikkat çekilmek istenmiş ve köyde yaşam süren engelli bireylerin deneyimleri anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu bireylerin kendi bakış açılarında engelliliği nasıl tanımladıklarının ve “köyün” onların yaşamında sosyal engellenmeler açısından nasıl bir rol oynadığının sergilenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde derinlemesine görüşmeler ve katılımlı gözlemle bir saha çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, engelli bireylerin ihtiyaçlarının yaşadıkları mekânların özelliklerine göre şekillendiği görülmüştür. Bu durum köyde yaşayan engelli bireyleri sosyal hak ve hizmetlere erişimde dezavantajlı bir konuma getirmektedir. Diğer bir sonuç ise köyde yaşayan engelli bireyler ‘acıma’, ‘dışlanma’, ‘alay edilme’ gibi olumsuz kültürel tanımlamalara maruz kalmaktadırlar.