TEKNOLOJİK DÖNÜŞÜMLER VE YENİ ÇAĞ DİNSELLİKLERİ

Abstract

Gelişen teknolojilerin toplumsal hayat üzerindeki etkileri geniş bir inceleme alanı imkânı sunmaktadır. Sanayi Devrimi’nden bu yana makinelerin hayatımızdaki yeri yadsınamaz ölçüde artmaktayken toplumun yapıtaşlarından birini oluşturan kurumlardan din de değişen ve dönüşen anlam dünyalarıyla sosyal değişme serüveninde bu etkiden nasibini almaktadır. Bu düşüncelerden hareketle teknolojik gelişmeler bağlamında, dinin insan yaşamı üzerindeki belirleyiciliğinin geri planda kaldığı söylenebilmektedir. Sekülerleşme hareketleri doğrultusunda cemaat bazlı toplu dinî ibadetlerin/dinî ritüellerin yerini bireysel inanç ve ritüellere bıraktığı; içinde bulunduğumuz dünyayı ve ölümden sonraki hayatı anlamaya ve açıklamaya yönelik çabaların ruhani/manevi birtakım açıklamalar yerine bilimsel ve teknolojik rasyonel kimi yanıtlar bulduğu günümüz dünyasında artık dinin bireyselleşmesinden ve yeni çağ inançlarının ortaya çıkmasından da söz etmek mümkündür. Dinî kimliklerin bu şekilde sanal düzlemde akışkan bir hâl kazanması dolayısıyla dinin geleceğine yönelik birtakım soru ve sorunlar gündeme getirilerek bu çalışma içerisinde tartışmaya açılmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı ise, modernleşmenin bir uzantısı olarak da değerlendirilen sekülerleşme ekseninde teknolojik dönüşümlerle uyumlu olarak dinin sanal düzlemde geçirdiği simgesel dönüşümleri ele almaktır. Bu incelemeler yapılırken klasik ve çağdaş kuramcıların din üzerine olan yorumlarından hareket edilmiş olup çalışmada söz konusu çerçevede oluşturulmuş olan yerli ve yabancı literatüre dayalı olarak mesele çok boyutlu bir şekilde irdelenmiştir. Değerlendirmeler sonucunda görülmektedir ki dinler ve dinî birtakım ritüeller teknolojik değişim ve dönüşümler sonrası farklı formlarda varlıklarını sürdürürken dünyayı anlama ve açıklama çabalarına kaynaklık etmeye devam etmektedir. Ancak bu süreçte simgesel bir inşa sürecinden geçmekte ve ortaya teknolojik bir dinsellik modeli çıkmaktadır.