TARİHSEL SÜREÇTE AMERİKAN FİLMLERİNDE GAZETECİLER VE BASIN: ANLATILAR, ARKETİPLER VE MİTLER

Abstract

Çalışmada, gazetecilik filmleri tarihsel perspektifte ele alınarak filmlerde gazeteciliğin ve gazetecinin temsiline yönelik kapsamlı bakış açısı sunabilmek için 55 filmdeki anlatı yapıları, gazeteci arketipleri ve bunlar yoluyla gazetecilik ve basına yönelik inşa edilen ve pekiştirilen özgür basın miti nitel yöntemde tematik analiz çerçevesinde incelenmiştir. Bu noktada anlatı yapıları için Birleşik Anlatı Teorisi, ortak anlatı unsurları için başkarakter yolculuk aşamaları, gazeteci arketipleri için de alandaki önceki çalışmalar ile sınıflandırmalar parametreler olarak kullanılmıştır. Tarihsel süreçte filmlerde gazeteci ve gazeteciliğin bir yandan eleştirilirken diğer yandan idealleştirdiği görülmektedir. Gazetecilik filmlerinin sadece kazanan kahraman gazeteci-kaybeden kötü gazeteci şeklinde onurlandırıcı ve uyarıcı anlatılar üzerine kurulmadığı, sinik ve trajik anlatıların da sıklıkla sunulduğu tespit edilmiştir. Karakter analizi açısından filmlerde temelde gazeteciler, mesleğini yerine getirmedeki ana odağı ve haberi takipteki çıkış motivasyonu açısından hakikat araştırmacısı veya manşet gazetecisi özelliği göstermekte ancak tek tip kahraman-kötü adam arketipi sunulmamaktadır. Bu noktada çalışmada kahraman olarak gazeteciler, resmî, aykırı, ideal, yenik, eksik, trajik kahraman gazeteciler ve günah keçisi, kötü adam olarak gazeteciler de resmî, aykırı, sahtekâr, sinik kötü adamlar olarak gazeteciler şeklinde yeni bir sınıflandırmaya tabii tutulmuştur. Bunun yanında filmler gerek karakter özellikleri açısından ortak unsurlar inşa etmektedir. Gazeteciler işinde başarı odaklı, kendine güvenli, tuttuğunu koparan ve işini önceleyen, bu nedenle çekici olsa da bekar kalan veya eviyle işi arasında zorlanan karakterlerdir. Anlatılarda da gazetecinin elindeki en büyük gücünün kalemi/kamerası ile gazetecilik içgüdüleri olduğu ve sonu olumlu veya olumsuz olsun gazetecilerin topluma getirdikleri “iksir” özgür basının gerekliliği gibi ortak anlatı unsurları ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan filmler, anlatı ve arketip çeşitliliklerine rağmen her halükârda, demokrasilerin işlemesi, kamuoyunun gerçekleri öğrenmesi ve halkın çıkarlarının korunmasında hâlâ basını önemli bir güç olarak konumlandırmakta ve özgür basının korunması gerektiğine yönelik özgür basın mitini pekiştirmektedir.