Suriyeli Lise Öğrencilerinin Kariyer Sürecine Etki Eden Faktörler: Öğrenci Ve Veli Görüşleri

Abstract

Bu araştırmanın amacı geçici koruma altındaki Suriyeli lise öğrencilerinin kariyer planlamalarına etki eden faktörlere yönelik öğrenci ve veli görüşlerinin incelenmesidir. Bu kapsamda 6 kadın 6 erkek 12 öğrenci ve bu öğrencilerin velileri olan 6 kadın 6 erkek 12 veliyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacına yönelik olarak nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji/ phenomenology) deseni kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından bu araştırma için geliştirilen ‘’Göçmen Lise Öğrencilerinde Kariyer Görüşme Formu’’ ve ‘’Göçmen Lise Öğrenci Velilerinde Kariyer Görüşme Formu’’ veri toplamak amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmelerde kullanılmıştır. Toplanan verileri bilgisayar destekli analiz programında içerik analizine tabii tutulmuştur. Bu bağlamda öğrenci ve veli görüşmelerinde, öğrencilerin kariyer planlarına etki eden faktörlerin daha çok kişisel faktörler olduğu; kişisel faktörlerinde sırasıyla öz-yetkinlik inançları, sonuç beklentileri ve seçim hedefleri olduğu anlaşılmıştır. İki grupta da ilgilerin ve performansın öz-yetkinliği önemli şekilde etkilediği, yetenek alanlarının performans ve ilgilerle örtüştüğü, görüşlerin sırasıyla; yabancı dil öğrencimi, spor faaliyetleri, teknoloji kullanımı ve el becerisi alanlarına yoğunlaştığı görülmüştür. Sonuç beklentilerinde Suriyeli öğrencilerde sırasıyla; yardım etme, saygınlık kazama ve maddi kazanç ön plana çıkarken velilerde sırasıyla; saygınlık kazanma, yardım etme ve özerklik-bağımsızlık elde etme ön plana çıkmıştır. Bağlamsal faktörlerden kariyer engelleri konusunda öğrencilerde ön plana çıkan faktörler; ekonomik yetersizlik, toplumsal dışlanma ve savaşın olumsuz etkileri olmuştur. Veli görüşmelerinde ise öne çıkan kariyer engelleri sırasıyla ekonomik yetersizlik, fırsat eşitsizliği ve gelecek belirsizliği olmuştur. İki grupta da öne çıkan kariyer desteği aile desteği olmuştur.