Nietzsche’nin Trajik Girişimi: Nihilizmi Aşma İstencinden Hiçliğin Sonsuzluğuna

Abstract

Bir anlamı olduğuna inanıldığı ölçüde yaşam katlanılabilir olmaktadır. Anlam ise varsayılmış referanslar ve idealler aracılığıyla sağlanır. Nietzsche’ye göre yaşamı anlamlı ve katlanılabilir kılan tüm idealler çökmüştür ve insan hiçliğe savrulmuştur. Tanrı’nın ölümüyle zirve noktasını gören çöküşün (decadence) sonucu nihilizmdir ve Nietzsche’ye göre aşılamadığında nihilizmin ağır bedelleri olacaktır. Bu anlamda Nietzsche felsefesi, anlamı yitirilen yaşamı yeniden anlamlı kılmaya ve böylece nihilizmi aşmaya matuf varoluşsal bir girişimdir. Nietzsche bu girişimi kapsamında sabit ve verili varlık metafiziğinin yerine oluşa dayalı bir felsefe üretir. Bu felsefede üstinsan Tanrı’nın yerine geçerek perspektivist değerler yaratırken, yaşam güç istenci temelinde bütün trajedisiyle var olur. Öte yandan yalnızca estetik bir fenomen olarak haklı kılınabilen dünya, ebedi tekerrürle içkin bir sonsuzluk kazanır. Böylece metafizik ve din yerine bir kuram olan ebedi tekerrürle nihilizmi aşma girişimi tamamlanır. Ancak bu aşma girişimi, amor fati (kaderini sev) ilkesi gereği nihilizmin trajik bir neşeyle karşılanmasını önermekten öteye geçememektedir. Bu bağlamda bu çalışmada Nietzsche’nin felsefesi, varoluşsal krizi aşma çabası olarak sorunlaştırılmakta ve bu çabanın yitirilmiş olanı ikame etmeye ve böylece varoluşsal bir teselli bulmaya dönük olduğu iddia edilmektedir.