SOSYALİST YUGOSLAVYA DÖNEMİNDE KOSOVA’YA İLİŞKİN ANAYASAL STATÜ DEĞİŞİKLİKLERİNİN SİYASİ TEMELLERİ

Abstract

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nde tarihi boyunca iç ve dış siyasi gelişmelere bağlı olarak anayasa değişiklikleri yapılmıştır. Sosyalizm uygulamasının evrimi, Yugoslavya’yı oluşturan cumhuriyetlere yönelik merkezci veya özerkliğe sıcak bakan yaklaşım farklılıkları ve milliyetçi hareketlerin yükselişleri, bu anayasa değişikliklerinin temelini oluşturmuştur. Bu anayasa değişikliklerinin, Yugoslavya’da sonradan cumhuriyet statüsüne sahip olan ve etnik anlamda yıllar boyunca Arnavut-Sırp çekişmesine sahne olmuş Kosova’da yarattığı siyasi etkiler, 1990’ların sonunda kanlı bir savaşa sahne olan ve 2008 yılında bağımsızlığını ilan eden Kosova’nın siyasi tarihinin dönüm noktalarını oluşturmuştur. 1946 yılından itibaren Yugoslavya Federasyonu’nun egemenliğine giren Kosova’nın başlangıçta merkezci bir bakış açısıyla Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti içerisinde değerlendirilen anayasal statüsü ancak 1968 ve 1971 federal Anayasa değişiklikleriyle birlikte hukukî ve idari anlamda iyileştirilmeye başlamıştır. Özellikle 1974 Yugoslavya Anayasası ile birlikte Kosova, özerk bölge olmasına karşın yetki kapsamı bakımından nerdeyse federe cumhuriyetlere eşdeğer bir konum kazanmıştır. Ancak Devlet Başkanı Josip Broz Tito’nun ölümünden sonra 1980’li yıllarda Yugoslavya’da milliyetçi söylem ve hareketlerin tırmanmasıyla federal yapının işleyişi sekteye uğramaya başlamıştır. 1989 yılında Kosova’nın özerkliğinin kaldırılması bu sürecin sonucu olarak değerlendirilmelidir. Bu tarihten itibaren Kosova’da başlayan siyasi huzursuzluk giderek etnik çatışmalara evrilerek bağımsızlığa kadar sürecek bir mücadele dönemini başlatmıştır.