Sosyal Medyada Şeffaflığın Şiddeti ve Auradan Yoksunluk

Abstract

Şeffaflık, günümüzde bir söylem biçimi olarak olumsuzu yadsıma ve olumluluğu öne çıkarma işleviyle, iletişim alanında kendine sürekli ve korunaklı bir yer edinmiş durumdadır. Şeffaflık, dışa dönüklüğü ve gösteriyi yüceltirken, mesafeyi ortadan kaldırarak auranın yitimini gerçekleştirir. Şeffaflık söyleminin, aşırı iletişim ve aşırı haber olarak ortaya çıktığı etkili mecralardan biri sosyal medyadır. Her şeyin sergilendiği ve gösteriye dönüştüğü dünyada, sosyal ağ kullanıcılarının kendine özgü reklam nesnesi vardır. Aşırı sergileme, şeyleri içinde taşıdıkları sırdan arındırarak, tüketime hazır hale getirir ve metalaşma sürecini başlatır. Böylece Baudrillardcı anlamda, “bakışın aurasının” yitimi gerçekleşir ve görünüm surete dönüşerek yüzeyselleşir. Ben’in, öteki’nin dikkatini çekmek, onun ilgi ve beğenisini kazanmak için kendini her türlü teşhir etmesini, Byung-Chul Han “şeffaflığın şiddeti” olarak kavramsallaştırır. Bu çalışmada amaçlanan, sosyal ağların gözetim ve panoptik kontrol süreçlerinde yarattığı dönüşümü, “aura”, “şeffaflık”, “müstehcenlik”, “dijital panoptikon” gibi kavramlar üzerinden tartışmaya açmak ve şeffaflık aracılığıyla ortaya çıkan olumluluk şiddetine dikkat çekmektir. Çalışmada sorgulama konularının üzerinde tartışılacağı mecra olarak, sosyal medya uygulamalarından Facebook tercih edilmiştir. Ancak tek tek hesaplar ve profiller üzerinden araştırma yapılmayacak, bir ortam olarak Facebook aracılığıyla açığa çıkan şeffaflık imkânı üzerinden eleştirel bir sorgulama yapılacaktır.