Socjologia dzieciństwa: dyskusja nad pozycją dziecka w socjologii

Łukasz Albański

doi:10.14746/se.2017.46.6

Abstract

This article addresses the issue of constructing childhood sociologically. Classical sociology focused on the transformation of children into reliable adult social actors, namely on the process of socialization. In contrast, the sociology of childhood, as a relatively young branch of the discipline, is sensitive to the place of children in society. Therefore, the sociology of childhood explores the very idea of the child rather than treats the child as a being with a relatively determined trajectory. The article presents sociology’s conceptual base and its different approaches to the child. In particular, the central concepts of the childhood sociology are outlined and critically discussed.

Highlights

This article addresses the issue of constructing childhood sociologically
Classical sociology focused on the transformation of children into reliable adult social actors, namely on the process of socialization
The sociology of childhood explores the very idea of the child rather than treats the child as a being with a relatively determined trajectory

Summary

Socjologiczna koncepcja dzieciństwa

Dzieciństwo jako samodzielny obszar badań jest w socjologii względnie nowy[1]. W pracach klasyków socjologii (Durkheim, Mead, Parsons) dziecko pojawiało się w określonych kontekstach (zazwyczaj pokrewieństwa i dziedziczenia pozycji społecznej lub socjalizacji i wychowania). Że takie podejście teoretyczne w socjologii przyczyniło się do konstruowania dziecka w badaniach jako niekompetentnej i niedoskonałej społecznie istoty[22]. Chris Jenks zauważa jednak, że interakcjonizm symboliczny wciąż definiował dzieciństwo jako okres zależności i ułomności społecznej dziecka. Alison James i Alan Prout w przedmowie do drugiego wydania antologii socjologicznych tekstów Constructing and Reconstructing Childhood uważają, że dopiero konstruktywizm społeczny wyznaczył kierunek, który wskazał potrzebę zmiany socjologicznego myślenia o dziecku i dzieciństwie oraz przyczynił się do wyodrębnienia nowej subdyscypliny (socjologii dzieciństwa)[30]. Opus magnum konstruktywizmu społecznego w socjologii, czyli praca Społeczne tworzenie rzeczywistości Luckmanna i Bergera[31] przyczyniła się do zainteresowania dzieciństwem, które zrywało z dotychczasową tradycją w socjologii, która nakazywała postrzeganie go i jego opis przez pryzmat bierności oraz pasywności dziecka, od którego oczekiwano bezrefleksyjnej imitacji zachowania dorosłego i konformizmu do zasad. Że ta komplementarność przyczyniła się do wzmocnienia przekonania socjologów o esencjalnym i znormalizowanym dzieciństwie

Socjologia dzieciństwa jako subdyscyplina socjologiczna

Socjologia dzieciństwa jako praktyka społeczna

Dyskusja i uwagi krytyczne