Sefer Ruznamçesine Göre II. İran Seferi'nin Menzilleri

Abstract

Ulaşım ve haberleşmenin sağlanması, orduların sevki ve ticaretin devamlılığı için yollar her dönem önemini korumuştur. Sevk ve idare kabiliyetiyle muadilleri arasında ön plana çıkan Osmanlı İmparatorluğu, özellikle Anadolu ve Rumeli’deki temel yol ağlarında oluşturduğu menzil teşkilatıyla imparatorluk coğrafyasında etkili bir ulaşım ve haberleşme ağına sahip olur. İmparatorluğun ihtiyacına yönelik çok fonksiyonlu yapıya sahip olan bu teşkilatın esas mesaisi resmî haberleşmenin sağlanmasıdır. Ulaşım ve resmî haberleşme için tesis edilen menzillerin haricinde sefer zamanında askerî menziller tesis edilir. Söz konusu menziller Osmanlı sefer organizasyonda lojistik yönetiminin temel gündemi olan altyapı ve nakliyede hayatî bir öneme sahiptir. Orduların muharebe alanına intikali esnasında konaklaması ve beslenme ihtiyacı menziller sayesinde giderilir. Ayrıca muharebe alanına ulaşan orduların sefer motivasyonunun devamlılığının sağlanması adına gerekli iaşe ve mühimmat nakliye ameliyesinin temelinde yer alır. Bu çalışmada Kanûnî Sultan Süleyman’ın II. İran Seferi’nin menzilleri sefer dönemini ihtiva eden ruznamçe defterindeki verilere göre değerlendirilecektir. Söz konusu seferin güzergahı ve menzilleri bazı çalışmalara konu olmuştur. Ancak bu çalışmalarda kullanılan kaynakların sefer güzergahında bulunan menzillerin tamamına dair bilgi vermediği görülür. Osmanlı Arşivi’ndeki tasnif çalışmalarında yeni ortaya çıkan ve II. İran Seferi dönemini ihtiva eden ruznamçe defterinde her ne kadar tâlî bir gündem olsa da ordunun konakladığı menzil ve burada konakladığı tarihlere dair bilgiler mevcuttur. Bu anlamda ruznamçe defterinde yer alan menzil bilgileri II. İran Seferi’nin diğer kaynaklarıyla mukayese edilerek değerlendirilecektir.