Rusça ve Türkçedeki Zarf-Fiil Yapılarındaki Anlamsal Özellikler ve Zaman Kavramı

Abstract

Türkçede zarf-fiiller cümlede yüklemin anlamını çeşitli yönlerden etkileyen, fiilden bazı eklerle oluşturulan, şahıs ve zaman belirtmeyen zarf görevindeki kelimelerdir. Rusçada zarf-fiiller ise, şahıs, zaman ve kip kategorileri bulunmayan buna karşılık görünüş ve çatı kategorilerine sahip olan, zarf-fiilin kendi yapısından çok sözcük anlamına ve bağlamına göre çeşitli süreçsel özellikler yansıtan kelimelerdir. Her iki dil için zarf-fiil yapılarına ilişkin yapılan tanımlamalardan hem eylemlerin hem de zarfların özelliklerini barındırmaları açısından bu yapılara ilişkin iki dil arasında benzerlik olduğu görülmektedir. Buna karşılık, bu yapıların kullanım özellikleri daha detaylı incelendiğinde bu yapılara ilişkin her iki dilde farklılıklar bulunduğu görülmektedir. Bu farklılıklar yapısal, anlamsal ve işlevsel farklılıklar olmak üzere üç temel grupta toplanmaktadır. İki dil arasındaki farklılıkların ortaya çıktığı bir diğer alan da eylemler arası zaman ilişkilerde kendini göstermektedir. Zaman anlamı mutlak ve göreceli zaman kavramları çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu açıdan zarf-fiillerde zaman kavramının ortaya çıkması iki şekilde ele alınabilir. Birincisi, eylemin gerçekleştiği zaman dilimi içerisinde ifade edilmesi, ikincisi ise, konuşmacının olayı algılayış biçimi şeklinde kendini gösterebilmesidir. Bu bakımdan birleşik bir cümlede ifade bulan zarf-fiilli bir cümlede zamansal ilişkileri belirtmek için belirli bir zaman dilimi kullanılabileceği gibi, zamandan önce veya sonra bir görünüş de kullanılabilir. Bu çalışmada Rusça ve Türkçedeki zarf-fiil yapılarındaki anlamsal özellikler ve zaman kavramı ele alınmaktadır. Çalışmanın amacı bu kavramlar çerçevesinde iki dil arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koyarak Rusçadaki zarf-fiil yapılarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.