Revânî Dîvânında Âh Kavramı

Abstract

Klasik Türk şiirinde âşığın içinde bulunduğu çaresizliği, üzüntüyü, en iyi anlatan kavramlardan biri de âh kavramıdır. Âh kavramı sözlükte “sesin tonuna göre pişmanlık, öfke, özlem, beğenme, sevgi vb. duyguları anlatan bir ifade; ağrı, acı duyulduğunda söylenen bir söz olarak geçmektedir. Divan şairlerini âh ettiren birçok farklı durum bulunmaktadır. Bunların başında elbette ki sevgilinin ilgisizliği, âşığına kötü davranması gelmektedir. Âşık çoğu zaman sevgilisini gördüğünde hatta onu andığında dahi âh etmektedir. Ayrıca sevgilinin yüzü, boyu, saçları, yanakları, dudağı, kirpikleri, gözleri de âşığa âh ettiren unsurlardır. Bununla beraber âşık; vefâsızlıktan, rakibin davranışlarından, yaşadığı zamandan, ayrılıktan ve talihsizlikten dolayı da daima şikâyet etmektedir. Hatta şair çoğu zaman kendi gönlünden bile şikâyette bulunarak âh etmektedir. Âşığın âhının bütün insanları rahatsız etmesi ve göğe ulaşması da karşımıza çıkan mübalağalı anlatımlardandır. Aynı zamanda şairlerin âh kavramını; ateş, ok, duman, mum, haberci, sancak, dost, ney, nişancı, rüzgâr gibi unsurlara benzettiğini de görmekteyiz. Bunun dışında şiirlerde âh almak, âhı yerde kalmamak, âhı tutmak gibi deyimlere rastlamak da mümkündür. Tüm bunlar, âh kavramının dilimizde ve Klasik Türk şiirinde çok geniş bir kullanıma sahip olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada amaç XVI. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairlerinden olan Revânî’nin şiirlerinde âh kavramının hangi sebeplerle kullanıldığını tespit etmek ve bu kavramın hangi unsurlara benzetildiğini göstermektir.