Öğrencilerin Kitap Okuma Tutumları ile Kitap Okumanın DKAB Öğretim Programındaki Değerlere Etkisi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırma, öğrencilerin kitap okuma tutumları ile kitap okuma tutumlarının değerlere etkisine yönelik görüşleri arasındaki ilişkiyi tespit etmeye yöneliktir. Araştırmada öğrencilerin hem kitap okuma tutumlarının ne düzeyde olduğu incelenmiş hem de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) 4-12. sınıfları arasında okutulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (DKAB) öğretim programında öğretilmesi hedeflenen değerlerin, öğrencilerin kitap okuma tutumlarından ne düzeyde etkilendiği araştırılmıştır. Özellikle araştırmada kitap okuma tutumlarının öğrencilerin “adalet, duyarlılık, dayanışma, merhamet, nezaket, dürüstlük, sabır, sevgi, saygı, sorumluluk ve yardımlaşma” değerleri üzerinde bıraktığı etkiler ele alınmıştır. Bu değerlerin araştırmaya konu olmasının sebebi, KKTC DKAB programında öğretilmesi hedeflenen başlıca değerler olmalarıdır. Ayrıca araştırmada seçilen değerlerle Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığının 2017 yılında belirlediği on kök değer (adâlet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik) karşılaştırıldığında, her iki grubun büyük oranda örtüştüğü görülmektedir. Araştırma 2020 yılında, KKTC’de bulunan 53 ortaokul ve liseden amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik yöntemiyle seçilen 11 okul ve bu okullarda okuyan 464 öğrenci ile yapılmıştır. Örneklem olarak seçilen okullar, KKTC’nin demografik yapısını yansıtacak şekilde her bölgeden ve her okul türünden seçilen resmi/özel okullardan oluşmaktadır. Nicel araştırma yöntemiyle yapılan araştırmada, öğrencilerin kitap okumaya ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla Sarar-Kuzu ve Doğan tarafından geliştirilen “Kitap Okuma Tutum Ölçeği” ile kitap okuma tutumunun değerlere etkisini ölçmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen “Kitap Okumanın Değerlere Etkisi Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğrencilerin %15,9’unun hiç kitap okumayan, %51,2’sinin az kitap okuyan özelliğinde olmalarına rağmen kitap okumanın “kişisel/toplumsal gelişimlerine katkı sağlama” faktöründe yüksek düzeyde, “ilgi/sevgi duyma” ile “önemli/değerli bulma” faktörlerinde orta düzeyde tutuma sahip oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap okumanın değerlere etkisine yönelik görüşleri ise yüksek düzeydedir. Kadın öğrencilerin kitap okuma tutumlarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap okumanın değerlere etkisine yönelik görüşleri ise cinsiyet değişkenine göre farklılık göstermemektedir. Tüm öğrencilerin bu konudaki tutumları yüksek düzeydedir. Okul türü değişkenine göre veriler analiz edildiğinde kitap okumanın “kişisel/toplumsal gelişime katkısı” ve kitap okumayı “önemli/değerli bulma” faktörlerinde ve kitap okumanın değerlere etkisi ölçeğinde, Anadolu Lisesi, İlahiyat Koleji ve Kolej öğrencilerinin diğer öğrencilerden daha yüksek puan verdikleri tespit edilmiştir. Özellikle akademik başarı ile kitap okuma arasındaki pozitif ilişkinin bunun sebebi olduğu söylenebilir. Kitap okumaya “ilgi/sevgi duyma” faktöründe İlahiyat Koleji öğrencilerinin diğer okullardaki öğrencilerden daha yüksek bir tutuma sahip oldukları tespit edilmiştir. Okuldaki kitap okuma etkinliklerinin, yarışmaların ve kütüphaneye erişimin kolay olmasının İlahiyat Koleji öğrencilerinin kitaba ilgi ve sevgi duymalarında rol oynadığı söylenebilir. Ayrıca “sınıf seviyesi, yılda okudukları kitap sayısı, evinde çalışma odası/kitaplık/kitap köşesine sahip olma, okul kütüphanesinden kitap alma, okul dışında kütüphaneye gitme, ders kitabı dışında kitap satın alma ve dijital kitap/dergi okuma” şeklindeki diğer değişkenlerin de gruplar arasında farklılığa sebep olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin kitap okuma tutumları ile kitap okumanın değerlere etkisine yönelik görüşleri arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna göre öğrencilerin kitap okuma tutumları arttıkça kitap okumanın değerleri etkilediğine yönelik görüşlerinin de arttığını söylemek mümkündür. Bu sonuçlara göre öğrencilerin yaşlarına uygun olarak seçilecek kitaplarla milli-manevi değerler kazandırılabilir. Okullarda düzenlenecek kitap okuma projeleri, yarışmalar ve etkinliklerle kitap okuma tutumları arttırılabilir ve milli-manevi değerlerin öğretilmesi sağlanabilir. Ayrıca kitap okumanın hangi değerleri, nasıl etkilediğini ortaya koymak için nitel araştırmalar yapılabilir.