Relations Between the Ecclesiastical and PoliticalAuthorities of Armenia on the Eve of the Fall of the Bagratid Kingdom of Ani-Shirak

Abstract

The article investigates the relationship between the Armenian ecclesiastical and political authorities, which led to the fall of Ani-Shirak's Bagratid kingdom. At the beginning of the 1020s, Armenian king Hovhannes-Smbat (1018–1041) bequeaths the kingdom of Ani to Byzantium with the consent of Catholicos Petros Gethadardz (1019–1059). In 1022, Petros signs a treaty with Basil II (976–1025) in Trebizond, preventing the Byzantine invasion of Armenia. In that period, the economic potential օf the Armenian church reaches great proportions, thanks to which the influence of the Catholicos on the internal and external affairs of the country increases. On this ground, in the 1030s, the relations between secular and spiritual sovereigns are strained. Petros is exiled and dethroned. However, he is soon restored to his throne․ After the death of Ashot IV and Hovhannes-Smbat, Petros I cooperates with the national forces and in 1042 anoints Gagik II as the Armenian king. This was an attempt to renounce the Treaty of Trebizond. After taking Gagik II into custody in Byzantium, Petros, under the pressure of the pro-Greek forces, hands over Ani to the empire. Հոդվածում ուսումնասիրվում են հայոց եկեղեցական և քաղաքական իշխանությունների հարաբերությունները, որոնք հանգեցրին Անի-Շիրակի Բագրատունյաց թագավորության անկմանը։ 1020-ական թթ․ սկզբին հայոց արքա Հովհաննես Սմբատը (1018–1041) կաթողիկոս Պետրոս Գետադարձի (1019–1059) համաձայնությամբ Անին կտակում է Բյուզանդիային։ 1022 թ. Պետրոս կաթողիկոսը Տրապիզոնում պայմանագիր է կնքում կայսր Վասիլ Բ-ի (976–1025) հետ՝ կանխելով բյուզանդական ներխուժումը Հայաստան: Այդ շրջանում Հայ եկեղեցու տնտեսական ներուժը հասնում է աննախադեպ մեծության, որի շնորհիվ աճում է հոգևոր վեհապետի դերակատարությունը երկրի ներքին և արտաքին գործերում։ Այս հողի վրա 1030-ական թթ. լարվում են աշխարհիկ և հոգևոր ինքնակալների հարաբերությունները։ Պետրոսն արտաքսվում արտաքսվում է և աթոռանկ արվում։ Սակայն շուտով եկեղեցականների և հանրության ճնշման տակ նա վերահաստատվում է կաթողիկոսական գա-հին։ Հայոց թագակիր եղբայրներ Աշոտ Դ-ի և Հովհաննես-Սմբատի մահից հետո երբեմնի բյուզանդամետ կաթողիկոս Պետրոս Ա-ն համագործակ-ցում է ազգային ուժերի հետ և 1042-ին Գագիկ Բ-ին օծում Հայոց թագա-վոր: Դրանով փորձ էր արվում հրաժարվել Տրապիզոնի դաշնագրից և պահպանել Անիի թագավորությունը: Սակայն Բյուզանդիայում Գագիկ Բ-ի արգելափակումից հետո հայոց եկեղեցապետը հունամետ ուժերի ճնշման տակ ստիպված է լինում Անին հանձնել կայսրությանը: В статье исследуются взаимоотношения армянской духовной и политической власти, приведшие к падению Багратидского царства Ани-Ширак. В начале 1020-х годов армянский царь Ованес-Смбат (1018–1041) завещал Анийское царство Византии с согласия католикоса Петроса Гетадардза (1019–1059). Армянский католикос Петрос I подпи-сал договор с византийским императором Василием II (976–1025) в Трапезунде в 1022 году, тем самым предотвратив вторжение византийской армии в Армению. В этот период экономический потенциал Армянской церкви достиг огромных размеров, благодаря чему возросло влияние католикоса на внутренние и внешние процессы страны. На этой почве в 1030-е годы обострились отношения между светскими и духовными лидерами. Петрос был свергнут и изгнан. Однако вскоре он был реабилитирован в своих правах. После смерти армянских царей Ашота IV и Ованеса-Смбата некогда провизантийский провизантийский католикос Петрос Гетадардз сотрудничал с национальными силами и в 1042 году помазал Гагика II армянским царем. Это была попытка отказа от Трапезундского договора и сохранения Анийского царства. Однако после заключения Гагика II под стражу в Византии глава Армянской церкви под давлением прогреческих сил вынужден был передать Ани Византийской империи.