Reflection of Turkish-French Joınt Declaration of 1938 on The Hatay Questıon in Syrıan, Bulgarian and Greek Press as Reported by Turkish Ministry of Foreign Affairs

Abstract

Misak-ı Milli sınırları dâhilinde olan İskenderun Sancağı 20 Ekim 1921'de TBMM Hükümetinin Fransa ile yaptığı Ankara Antlaşması'na göre özel yönetimli bir statüye kavuşturulmuştur. Ortadoğu’daki manda idarelerinin bölge yönetimlerine bırakılmaya başlamasıyla Fransa da Suriye mandasını kaldırma kararı almış, Sancak'ın yönetimini Suriye hükümetine devretmiştir. Türkiye bu gelişme karşısında özel yönetim statüsünde bulunan İskenderun Sancağı'na da bağımsızlık verilmesi amacıyla diplomatik yollara başvurmuştur. Milletler Cemiyetindeki görüşmeler sonucunda Hatay; 29 Mayıs 1937'de iç işlerinde serbest dış işlerinde Suriye'ye bağlı ve ayrı bir anayasaya sahip idare statüsü kazanmıştır. Fransa, Hatay meselesi konusunda süregelen, olumsuz tutumuna 4 Temmuz 1938'de Türkiye ile yaptığı “Müşterek Beyanname” ile son vermiştir. 1938 yılında Türkiye ile Fransa Müşterek Beyannamesini Türkiye adına Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras Fransa adına da Ankara Büyükelçisi H. Ponsot beyan etmiştir. 1930 yılında iki ülke arasında yapılan anlaşma hükümlerine bağlı kalmayı taahhüt eden “Müşterek Beyanname”nin açıklanması sonrasında Yabancı basında beyanname üzerinden Hatay meselesine dair gazetelerde haberler ve başyazılar kaleme alınmıştır. Ayrıca Türk Dış İşleri Bakanlığı Suriye Fetel Arab, Bulgar Urta ve Yunan Proia basınında Hatay meselesi hakkında çıkan makaleler hakkında bir rapor hazırlamıştır. Bu çalışmada, Cumhuriyet Arşivi vesikaları ve Türkiye Cumhuriyeti Hariciye Vekâleti tarafından hazırlanan yabancı basına ait rapor değerlendirilmiş, Yabancı kamuoyunun bakış açısından Türkiye’nin Hatay politikası incelenmiştir.