Przeciwdziałanie skutkom bezrobocia ludności napływowej jako wymiar polityki integracyjnej Polski

Abstract

Artykuł analizuje regulacje prawne dotyczące świadczeń dla imigrantów z tytułu bezrobocia, ukazując je jako element polityki integracji imigrantów w Polsce. Poszczególne kategorie cudzoziemców mają bardzo zróżnicowany dostęp do instrumentów przeciwdziałania skutkom utraty zatrudnienia. Najszersze uprawnienia (zrównane z prawami obywateli polskich) mają imigranci z zezwoleniem na pobyt stały i rezydenci długoterminowi UE, imigranci przymusowi oraz imigranci z państw UE/ EFTA. Heterogeniczność tych kategorii, różnorodność podstaw uzyskiwania praw pobytowych skłania jednak do wniosku, że polityka integracji leżąca u podłoża przepisów wobec poszczególnych grup charakteryzuje się różnymi założeniami i celami. W przypadku imigrantów permanentnych założeniem polityki integracji jest zapewnienie dostępu do instytucji państwa dobrobytu osobom, które w Polsce mają ośrodek interesów życiowych, są trwale powiązane z polskim rynkiem pracy i systemem zabezpieczeń społecznych. W przypadku imigrantów przymusowych uzasadnieniem polityki umożliwiającej dostęp do świadczeń są względy humanitarne. Przyjęcie takich osób na terytorium RP ma charakter charytatywny i nie może być postrzegane w kategoriach kalkulacji finansowych zysków i strat. Z kolei ukształtowanie polityki integracyjnej w zakresie dostępu do świadczeń społecznych imigrantów z państw UE/ EFTA wynika z konieczności przestrzegania porządku unijnego, w szczególności zapewnienia bezproblemowej realizacji zasady swobodnego przepływu pracowników. Najliczniejszą kategorią imigrantów w Polsce są jednak imigranci krótkoterminowi przybywający w ramach zezwoleń na pracę sezonowa oraz systemu oświadczeń, którzy nie są włączeni do systemu ochrony przed bezrobociem oraz od których oczekuje się wyjazdu po wykonaniu pracy.