Projekt mapowania ekonomii królewskich w Wielkim Księstwie Litewskim w drugiej połowie XVIII wieku – cele, metody, efekty

Abstract

Artykuł omawia program prac mierniczych w dobrach stołowych w Wielkim Księstwie Litewskim za panowania Stanisława Augusta. Zainicjowany przez Antoniego Tyzenhauza, administratora ekonomii królewskich na Litwie, program był kontynuowany przez jego następców, Franciszka Rzewuskiego i Stanisława Poniatowskiego. Miał on na celu wyznaczenie granic dóbr stołowych, sklasyfikowanie rodzajów gleby i określenie stosunków własnościowych, co miało służyć m.in. przywróceniu pańszczyzny i sprawiedliwemu rozłożeniu obciążeń ludności. Przedstawiono metodykę prac mierniczych oraz ich wyniki w postaci tabeli i map ekonomii. Opisano różne tempo prac w ekonomiach. Wielkiego projektu kartografowania ekonomii nie udało się dokończyć przed upadkiem państwa w 1795 r.