Pożyczka Rambouillet z 1936 roku na cele dozbrojenia Polski. Wymiar finansowy w świetle źródeł francuskich i polskich

Abstract

Umowa Polski z Francją z września 1936 roku dotycząca pożyczki Rambouillet była jednym z najważniejszych zdarzeń w historii finansów i gospodarki II Rzeczypospolitej i miała znaczenie dla jej obronności oraz polityki zagranicznej. Celem pożyczki było dozbrojenie Polski w obliczu zbliżającego się konfliktu z Niemcami, jednak od początku oba kraje dążyły do osiągnięcia tego celu na swój sposób. Francja chciała transferować do Polski produkowany przez siebie sprzęt wojskowy, ale nie była przygotowana do uszczuplenia własnego i tak niewystarczającego potencjału zbrojeniowego, natomiast Polska chciała wykorzystać pożyczkę do stworzenia własnego, dużego zaplecza produkcyjnego w dziedzinie przemysłu obronnego i zachować przy tym równorzędność relacji sojuszniczych oraz suwerenność decyzji politycznych. Te odmienne podejścia utrudniały realizację. materiałowo-zbrojeniowego komponentu pożyczki aż do uświadomienia sobie przez obie strony rozmiarów i tempa zbliżającego się zagrożenia, co nastąpiło po Monachium. Dominującym wymiarem pożyczki szybko ukazał się jej aspekt finansowy, włączywszy w spektrum celów tej operacji również kwestie stabilizacji monetarnej i istotnego w swojej skali złagodzenia presji zewnętrznej na rezerwy kruszcowe – walutowe państwa polskiego. Pożyczka Rambouillet odegrała determinującą rolę w odzyskaniu przez Polskę w dużym stopniu swobody finansowej, co pozwoliło stawić czoła coraz silniejszym zabiegom III Rzeszy o zwasalizowanie gospodarcze, polityczne i militarne państwa polskiego.