Perversity as a Literary Idea: Traces of Edgar Allan Poe in Fernando Pessoa's Modernism

Abstract

Portekizli şair ve yazar Fernando Pessoa, farklı isim ve kimliklerle oluşturduğu külliyatıyla yirminci yüzyıl modernist edebiyatının en önemli figürleri arasında yer almıştır. Yaşarken yayımladığı yapıtlarının yanında, ölümünden sonra birkaç sandıktan çıkan ve zaman içerisinde okurla buluşan el yazmaları da Pessoa’nın iyi bir dünya edebiyatı okuru olduğunu açıklıkla gösterir. Çocukluk ve ilk gençlik yıllarını geçirdiği Güney Afrika’da İngilizce öğrenim gördüğü için Anglo-Amerikan edebiyatına özel bir ilgi duyan Pessoa, hayatı boyunca Amerikalı şair ve yazar Edgar Allan Poe’yu okumayı sürdürmüş, Poe’nun kimi yapıtlarını Portekizceye çevirmiş, kimi öykülerini çağrıştıran öyküler kaleme almıştır. Bu yazı, Poe’nun bir kompozisyon felsefesi oluştururken ortaya koyduğu terslik fikriyle Pessoa’nın modernist edebiyat anlayışı arasında önemli geçişler olduğunu öne sürmektedir. Poe’nun “Terslik Şeytanı” ve Pessoa’nın “Şeytanın Saati” öykülerinde terslik fikri şeytan figüründe somutlaşır ve anlatıların dinamiği tersliği edebî yaratıcılıkla ilişkilendirmemizi sağlar. Bu ilişkinin izini sürmek amacıyla söz konusu iki öyküye odaklanan ancak Pessoa’nın Huzursuzluğun Kitabı ve Poe’nun Eureka, “Boşboğaz Yürek”, “Kara Kedi”gibi yapıtlarından da yararlananan yazı, Pessoa’nın modernizminin önemli öğelerinden olan edebî belirsizlikle Poe’nun tek etki kuramını terslik ilkesi çerçevesinde tartışmaktadır.