Persian Poems in Diwan by Mehmed Esʽad Aga of Enderun

Abstract

18. yüzyılın sonları ile 19. yüzyılın başlarında yaşamış Enderunlu Mehmed Es‘ad Ağa, yaşamı boyunca birçok resmî görevinin yanı sıra divan tertip edecek kadar şiir de kaleme almış bir divan şairidir. Hazine-i Hümayun şairleri arasında değerlendirilen ve Es‘ad mahlasıyla şiirler yazan şairin çoğunluğu Türkçe şiirlerden oluşan divanında Farsça şiirleri de mevcuttur. Farsça şiir yazmanın hüner sayıldığı dönemde, divanında 10 Farsça şiire yer veren şair, Türkçe-Arapça-Farsça mülemma şiirlerde de kaleme almıştır. Bir nazire şairi olarak değerlendirilebilecek Es‘ad Ağa, Ali Şîr Nevaî, Hâfız-ı Şîrâzî, Fuzûlî, Bâkî, Nâbî, Erzurumlu İbrahim Hakkı gibi yaşadıkları yüzyıla damgasını vuran şairlerin şiirlerine yaptığı tazmin ve tanzirler ile dikkat çekerken Farsça kaleme aldığı şiirlerinde de bu dile olan yatkınlığını ve yetkinliğini gösterir. Aynı zamanda Hâfız’ın Divanı’nda yer alan ve en çok nazire yazılan ilk gazelini tanzir ettiği mülemma tahmis de Es‘ad’ın dikkate değer şiirlerindendir. Bahsi geçen bu tahmis, içerisinde Farsça mısralar barındırması açısından çalışmaya dahil edilmiştir. Divanda yer alan 10 Farsça şiir de gazel nazım şekliyle kaleme alınmış olup Hâfız’ın gazeline yapılan tazmin; tahmis nazım şekliyle tertip edilmiştir. Bu çalışmanın amacı; Enderunlu Mehmed Es‘ad Ağa Divanı’nda yer alan Farsça şiirleri tespit etmek ve tespit edilen şiirlerin verilerini değerlendirmektir. Devamında ise söz konusu şiirlerin çeviri yazılı ve dil içi çevirili şekilleri verilerek şiirler hakkında genel bir değerlendirmede bulunmaktır.