Pazarların Çevresel Mekân Tasarım Ölçütleri Bağlamında Kadıköy Salı Pazarının Değerlendirilmesi

Abstract

Kentlerin evrimi, kentsel ve kırsal ekonomileri birbirine bağlayan ticarete dayanmaktadır. Çeşitli arkeolojik kalıntılara göre ticari etkinliklerin 10.000 yıldan daha fazla bir geçmişe sahip olduğu düşünülmektedir. Pazarlar ilkçağlardan bu yana insanların gereksinimlerini temin etmede önemli bir yere sahiptir. Dünya’da var olan eski şehirler surlarla çevrilmiş pazarlardan oluşurdu. Bu kent merkezlerinde temel işlev olan ticaret yüzyıllardır değişmeden kalmıştır. Pazarlar yol üstünde, kutsal dini yerlere yakın, önemli geçiş mekanlarında, limanlarda ve kabilelerin istedikleri mekanlar üzerinde kurulmaktaydı. Pazarların ortaya çıkması, ürün değişimini ve ticareti kolaylaştırmış, topluluklar arasında daha rahat ve kolay etkileşime girme olanağı sunmuş, müşteriler ve satıcılar arasındaki prosedürleri ve aracıları ortadan kaldırarak işlem sayısını azaltmıştır. Halka açık pazarlar, kullanıcılar için her zaman tercih sebebi olmuştur. Günümüzde kamusal alanlar üzerinde açık veya kapalı pazar yerleri kurulmaktadır. Pazarcılar, belediyenin kontrolü altında getirdiği kurallar çerçevesinde olsa bile olumsuz mekân ve iklim koşullarında çalışmaktadır. Bu nedenle, kullanıcı olarak pazarcı ve alışveriş yapanlar için pazar yerlerinin tasarımında çevresel mekân tasarım ölçütleri dikkate alınmalıdır. Bu çalışmada semt pazarlarında belediye kontrolü altında gösterilen planlı kamusal alanlarda var olduğu örnekleminden yola çıkarak, Kadıköy Salı pazarının ilk halinden bu yana konumu ve çevresel mekân tasarım ölçütleri araştırılmış ve son yapılan Salı pazar yerinin kamu mekânı olarak kullanıcıları açısından bu ölçütler yerinde yapılan tespitlerle değerlendirilmiştir.